Zwarte entertainment vs. Zwarte realiteit

Dit artikel stond gepland voor de re-release van Queen & Slim, op 1 juni. De actualiteit heeft helaas een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan dit onderwerp: de laffe en weerzinwekkende daad van vier witte Amerikaanse politieagenten die zeven minuten op de nek van George Floyd hebben gezeten, wat heeft geresulteerd in zijn dood.

De foto van Ahmaud Arbery die gebruikt wordt op sociale media is die van zijn eindejaarsboek. All smiles en een jeugdige twinkeling in de ogen die een succesvol einde van zijn high school carrière verraden. Ahmaud Arbery zou afgelopen week 26 jaar zijn geworden, als hij niet in koele bloede was afgeslacht op straat tijdens een rondje hardlopen. Zijn hoofd, het subtiele spleetje tussen zijn tanden, het keurige strikje en de typische blik van een tiener die zijn hele leven nog voor zich heeft, staan op mijn netvlies gebrand.

Vanwege de huidige staat van de wereld heeft Melina Matsoukas’ Queen & Slim niet de grote release gehad die hij verdient, wat jammer is. Het is een waanzinnige film. Maar het moment komt –wederom– op een intersectie met de werkelijkheid. De dood van Ahmaud Arbery maakt de kijkervaring van de film overweldigend intens en morbide. De rellen die op dit moment plaatsvinden in verschillende Amerikaanse staten staan in vergelijking met de rellen in de film. Om te zeggen dat het aan het escaleren is, is een understatement: Trump heeft het leger naar Minnesota gestuurd met de waarschuwing dat er geschoten gaat worden. We stevenen af op de grootste rassenrellen sinds het neerknuppelen van Rodney King – waar destijds 50 mensen om het leven kwamen. De adembenemende foto’s van de rellen laten weinig over aan de verbeelding… Zo weinig, dat er nauwelijks verschil zit tussen de film en de beelden van het NOS journaal.

Nu rijst de vraag: hoe moeten we omgaan met entertainment – want dat is Queen & Slim – die één-op-één gespiegeld lijkt aan de werkelijkheid? Zwarte lichamen als entertainment. De wereld smult ervan, en het kan niet op. In de maand mei zijn ook Sean Reed en Breonna Taylor doodgeschoten. Beide onschuldige, zwarte mensen. De filmpjes van hun dood heb je binnen enkele seconden gevonden. En daar zit het probleem. De traumatiserende werking van de beelden van lynchpartijen laat zich niet makkelijk uitwissen. Nog treuriger is het feit dat geen van deze mannen en vrouwen autonomiteit heeft gehad over hun lichaam tijdens hun leven. Maar nu dus ook niet meer na hun dood. Waarom wordt de angst van zwarte mensen pas serieus genomen als er wekelijks gefilmd bewijs circuleert? Het is een heel gek idee dat Queen & Slim vanaf 1 juni ‘gewoon’ in de bioscoop te zien is, met de huidige realiteit.

Ontegenzeggelijk heeft het de woede van een generatie gevoed. Een generatie die de afgelopen 20 (!) jaar simultaan het ene na het andere filmpje van wit geweld tegen onschuldige zwarte mensen op social media ziet.  Is het logisch om vervolgens de Hollywood verfilming er van te streamen?

Queen & Slim wordt veelal vergeleken met Bonnie and Clyde. Natuurlijk hebben de films een grote, overduidelijke overeenkomst. Echter speelde het verhaal van Bonnie en Clyde zich af in de jaren 30, Arthur Penns film kwam uit in 1967.  Daar zitten bijna twee generaties tussen. Lang genoeg om de mythologische status van het duo het voorwerk te laten doen. Lang genoeg om niet te verwarren met de werkelijkheid. Fruitvale Station en de tragedie rondom het afslachten van Oscar Grant: er zat nauwelijks een jaar tussen. Het collectieve verdriet dat bijna een plekje had gekregen werd weer relevant, rauw en actueel.

Daarnaast schreef Cine-collega Elise van Dam het volgende:

Bonnie en Clyde waren witte outlaws, die faam (en zelfs een heldenstatus) verkregen met bankovervallen en hun eigen mythe voedden door actief de media op te zoeken. Dat Queen en Slim door een in het nauw gedreven en zonder voorbedachte rade gepleegde wanhoopsdaad worden omgedoopt tot ‘de zwarte Bonnie en Clyde’, benadrukt zo vooral hoe zelfs de weg naar beruchtheid gesegregeerd is.

Het heeft iets krachtigs: zwarte mensen zetten de realiteit en geschiedenis naar hun eigen hand door middel van deze films en verhalen. Maar dit zou eigenlijk niet nodig moeten zijn. Er zitten genoeg verwijzingen naar zwarte cultuur in Queen & Slim die niets te maken hebben met executies of lynchpartijen. Zoals de scene in de rokerige, fantastische blues barn, waar iedereen weet wie het duo is voordat ze dat zelf weten. Voor het eerst in de film voelen ze zich veilig. De scene lijkt zwaar geïnspireerd te zijn op Marvin Gaye’s iconische plaat ‘I Want You’.

De blues barn als safe space. Het is het moment in de film waar de liefde tussen Queen en Slim begint.

De social media golfbeweging die de dood van Ahmaud Arbery heeft veroorzaakt, en uiteindelijk na twee maanden tot een arrestatie heeft geleid, laat een verbond zien tussen mensen wereldwijd die genoeg hebben van de vogelvrije status van onschuldige zwarte mensen. Net als in de film. Maar wat betekent dat nog? ‘Er genoeg van hebben’. Zouden mensen over 150 jaar het verschil nog zien tussen Queen and Slim en de archiefbeelden van de vele gedocumenteerde executies van zwarte jonge mannen?

De vertroebelde lijn tussen realiteit en entertainment biedt 20 jaar na de 41 kogels voor Amadou Diallo, weinig perspectief.

Rust in vrede, Ahmaud Arbery. Rest easy, George Floyd. 

#blacklivesmatter