Yesterday

2019 is tot nu toe een interessant jaar voor slechte films. Veel slechte films die dit jaar verschenen (Serenity, Nocturne, Climax, Vice) zijn slecht op een manier die in elk geval tot kroeggesprekken leidt. Zo ook Yesterday. Danny Boyles romkom, geschreven door Richard Curtis (Four Weddings and a Funeral, Love, Actually) heeft namelijk een concept dat de hele film lang blijft verwarren en frustreren.

Stel je voor: je bent de enige die The Beatles kent. Van de ene op de andere dag is die hele band uit de geschiedenis gewist. Maar jij kent hun nummers nog, en bovendien ben je een onsuccesvolle singer-songwriter, dus je ziet je kans schoon om de wereld te veroveren met covers van liedjes die in feite nooit bestaan hebben. Op zich een sterk uitgangspunt. Maar bij de volgende stappen gaat het mis.

Jack Malik (Himesh Patel), die in deze situatie zit, gaat natuurlijk meteen googelen. ‘Beatles’ levert alleen informatie over kevers op. Maar de zoekopdrachten ‘David Bowie’ en ‘Childish Gambino’ bewijzen dat zij in deze realiteit nog steeds dezelfde muzikanten zijn. Ook Coldplay wordt bij naam genoemd, Jack heeft een Radiohead-poster hangen en Ed Sheeran verschijnt als zichzelf. De film lijkt dus te zeggen: The Beatles waren helemaal niet zo invloedrijk als vaak gedacht wordt. Ook zonder John, Paul, George en Ringo zou de popmuziek zijn waar die nu is. Dat is een boodschap waar ik achter kan staan. In het popdiscours is de verering van één persoon of groep als schepper(s), die muzikale ideeën ex nihilo de wereld in brachten, vaak een storend element. De aanbidding van The Beatles is daar misschien wel het beste voorbeeld van. We kunnen wel een film gebruiken die erkent dat de Fab Four onderdeel waren van een stroming; dat ze weliswaar verantwoordelijk waren voor de popularisering van bepaalde innovaties, maar zeker niet de enige band die in de jaren 60 bezig was de mogelijkheden van rock te verkennen.

Maar dat is dus niet de kant die de film op wil. Yesterday speelt in een wereld waar The Beatles nooit bestaan hebben, maar het muzieklandschap er verder min of meer hetzelfde uitziet, maar iedereen toch ontzettend onder de indruk is als ze covers van Beatles-nummers horen. En dan niet alleen de goeie. Jack scoort bijvoorbeeld een hit met het niemendalletje I Saw Her Standing There. Alsof mensen na de hoogtijdagen van heavy metal, punk en grunge nog interesse zouden hebben in zo’n Chuck Berry-imitatie. (Om nog maar te zwijgen van het idee dat publiek in 2019 mee zou zingen met de tekst ‘She was just seventeen, you know what I mean.’) Sommige latere Beatle-nummers zouden nog prima aan kunnen slaan (Happiness is a Warm Gun zou het misschien goed doen in alt-rock-kringen), maar dat Jack binnen de kortste keren een wereldster wordt door alleen de kracht van dat repertoire, dat gaat er gewoon niet in. Ook de grootste Beatles-fan zal niet accepteren dat publiek reageert op Back in the U.S.S.R. alsof ze nog nooit zoiets gehoord hebben, terwijl dat nummer toen het in 1968 verscheen al teruggreep naar de rock ’n roll van tien jaar eerder. Mensen die zeggen dat The Beatles alle andere popmuziek overstijgen, onderbouwen die stelling meestal door te verwijzen naar de context waarin ze hun platen maakten. Maar die context is precies waar Yesterday geen interesse in heeft.

Voortdurend gefrustreerd zijn door een ongeloofwaardige premisse heeft wel wat. Maar helaas is Yesterday ook slecht op traditionelere manieren. Zo is er een geforceerd conflict met love interest Ellie (Lily James), die vindt dat Jack moet kiezen tussen haar en zijn muzikale carrière, en wel onmiddellijk. Waarom? Omdat het in een romkom nu eenmaal even moet duren voordat de geliefden bij elkaar komen. En als daarvoor geen logische reden is, dan maken we maar volstrekt irrationele wezens van de geliefden (vooral van de vrouw).

Het scenario bevat verder regels dialoog als ‘This isn’t like when we were fourteen and I played that cover of Wonderwall at the school ball and you were listening backstage.’ Hamish Patel is een charmante en veelzijdige acteur, maar zo’n klungelige tekst krijgt niemand geloofwaardig uit z’n mond. In de prima cast is de enige die niet omlaag wordt gehaald door het materiaal Kate McKinnon, als schaamteloos geldbeluste manager. Haar personage is zo karikaturaal geschreven dat nuance er niet toe doet en McKinnon — zoals ze gewend is — lekker kan schmieren. ‘I’m offering you the lethal goblet of money and fame,’ zegt ze op een gegeven moment tegen Jack. Die groteske bijrol is het minst ongeloofwaardige aan Yesterday.