Een kakofonie van ideeën: THX 1138

De recente aandacht voor Star Wars: The Force Awakens, brengt ook hernieuwde interesse in schepper George Lucas. Lucas heeft miljoenen verdiend met onder andere een bedrijf in special effects, games en natuurlijk zijn productiebedrijf. Van origine is hij echter regisseur. Lucas’ debuutfilm is een project gebaseerd op een film die hij tijdens zijn opleiding heeft gedraaid en verder heeft uitgewerkt. Dat project is THX 1138 (1971).

THX 1138 (Robert Duvall) bouwt robots op nucleaire energie. Hij woont samen met zijn kamergenote in een sober ingericht appartement. Hun hele samenleving is gebouwd op gedrogeerde, hoog opgeleide en hoog presterende personen. Ieder mens ontvangt een passende hoeveelheid pillen om de mentale prestaties te vergroten. Tegelijk onderdrukt deze medicatie alle emotie. Het resultaat is een gevoelsarme bevolking, die slaafs een vaste routine volgt van werk, biecht, avondeten, en holografisch entertainment. Een opzettelijke wissel in de voorgeschreven medicijnen, heeft tot gevolg dat THX 1138 geestelijk ontwaakt.

Opvallend aan THX 1138 is de verscheidenheid aan ideeën. Om te beginnen bestaat er een groot contrast tussen het gebruik van kleur en geluid. In de aankleding van de film komt vooral veel wit, grijs en zwart voor. Het strengst voelt de aankleding in het middendeel van de film. Hier zorgt het zelfs voor een tijdelijk verlies van dieptegevoel. Pas in de laatste scène van de film wordt de hegemonie van de drie hoofdkleuren doorbroken. Daar tegenover staat de gevarieerde toepassing van geluid. Vooral in de beginscènes schreeuwt de informatie je tegemoet. Reclameboodschappen volgen elkaar in hoog tempo op; zo hoog dat het soms lastig is deze reclameboodschappen te onderscheiden van dialoog. Het voelt bijna noodzakelijk dit te lijf te gaan met kalmeringspillen. Het effect is volkomen desoriënterend.

De film refereert daarnaast aan het idee van een ‘Big Brother’. De persoonlijke vrijheid voor THX 1138 wordt beperkt door constante surveillance via videocamera’s in medicijnkastjes, op de werkvloer en in zijn woning. Deze ‘Big Brother’ heeft zelfs de mogelijkheid om de lichamen van de inwoners van de stad te controleren. Dit leidt toevallig bijna tot een nucleaire ramp, waarna de verantwoordelijke kantoorklerk in kwestie de handen wast in onschuld. Er is toch niets verkeerds aan de opgestelde regels?

Een andere pijler in de film is het geloof dat THX 1138 en zijn kameraden aanhangen. Dit geloof predikt een curieuze mix van gedachtegoed uit het communisme en het kapitalisme. Vóór de massa’s, maar ook voor het uitgeven van credits. Vóór gelijkheid, maar ook voor het verhogen van de productie. Het gebed aan het einde van THX’ biecht drukt dit ook uit.

Al deze ideeën maken dat de film ‘vol’ voelt. Met de aantekening dat ik hier eigenlijk alleen de hoofdthema’s noem, en niet de kleine zijweggetjes die Lucas ook in zijn verhaal opneemt. Desalniettemin is THX 1138 een interessante film. Vind je het leuk om te ‘kauwen’ op verschillende concepten? Zoek dan deze film op. Eet je liever je brood zonder korsten? Dan win je nu 90 minuten om een andere leuke film op onze website uit te zoeken.