Retrospekt

Na een auto ongeluk heeft jonge moeder Mette (Circé Lethem) ernstig hersenletsel opgelopen wat leidt tot een heftig revalidatieproces. In sprongen tussen heden en verleden puzzelt ze langzaam maar zeker de oorzaak van haar nare omstandigheden bij elkaar.

Als sociaal werkster haalde Mette de licht egocentrische Miller in huis, die als slachtoffer van huiselijk geweld geen andere plek had om zich te verbergen voor haar vriend Frank. Deze kleine daad van opofferingsgezindheid blijkt er een te veel voor de onbaatzuchtig doorploeterende Mette. Manlief Simon is niet zo van de risico’s gediend, terwijl dochterlief Harrie en de pasgeboren baby juist baat lijken te hebben bij Millers uit beleefdheid ingegeven hulp. En daartussen schippert Mette worstelend met de tol die zoveel verantwoordelijkheid eist.

Heden en verleden gaan als in een waas in elkaar over en spiegelen Mettes mentale toestand. De herinnering is hier als een hersenspinsel. Het continuüm aan ervaringen vloeit associatief van het ene naar het andere moment. Van revalidatiemaatje Klaas zijn door sardonisch genot ingegeven sarcasme door naar weer een ongemakkelijk moment die aanwijzingen bevat over het uiteindelijke fatale ongeluk.

De puzzel valt vrij snel in elkaar, maar de vraag is eerder of Retrospekt dé waarheid toont of ‘een waarheid’ bestaand uit hersenschimmen. Regisseuse Esther Rots (Kan door huid heen), die met haar tweede film wederom de nasleep van een ongeluk als leidraad neemt, blijft doortastend Mette volgen. En dat zet Mettes op martelaarschap lijkende beproevingen in perspectief.

Het sterke impressionisme krijgt echter te maken met onderbrekingen die welhaast onbedoeld tegen het koddige aanschurken. Circé Lethem weet zich raad met de zwoegende Mette van weleer, maar valt door de mand met hulpeloze overdrijving in het heden. Haar rol lijkt geknipt voor een actrice als Gena Rowlands, die in films als John Cassavetes’ meesterwerk A Woman Under the Influence de verkniptheid van meeslepende tragiek wist te voorzien. Lethem komt in vergelijking hiermee onbehouwen over.

Het helpt wellicht niet mee dat Frank dermate op de achtergrond blijft dat de paranoia en dreiging moeilijk voor te stellen is. Rots schept nog verder afstand door de keuze voor pompeuze muzikale begeleiding. De oprechtheid van Mettes belevingswereld komt zwaar in het geding als op de achtergrond een diepe stem het een en ander tracht te duiden in bombastische operastijl. Deze vervreemding van de gebeurtenissen is eerder potsierlijk dan intellectueel stimulerend.

Dit soort maniërisme wekt de verwachting dat er meer aan de hand is dan louter rondspokende mijmeringen. Wat datgene is, blijft echter wazig. Het ongeluk lijkt door het steevast er naartoe werken een vooropgezet trucje, waarbij de clou in het ongewisse blijft. Vergeleken met het eveneens net verschenen Climax, waar regisseur Gaspar Noé nachtmerrieachtige hallucinaties bruusk onderbreekt met pretentieuze slogans, is Rots echter wel een stuk geraffineerder in haar trouw aan het oproepen van het ijlen. Haar incidentele gekunsteldheid is dermate naadloos verweven met de waas, dat Retrospekt de tijd en herinnering als hersenspinsel innemend invoelbaar weet te houden.