Movies that Matter 2020: de online editie

Net als veel andere filmfestivals moest ook Movies that Matter de festivaleditie van 2020 afblazen vanwege de maatregelen tegen het coronavirus. Gelukkig kwam het festival met een online oplossing en is een selectie van het originele festivalprogramma tot en met 28 maart te zien via streamingdienst Picl. Interviews met filmmakers zijn via de website van Movies that Matter te bekijken. Zo kan je thuis in je eigen huiskamer toch nog een filmfestivalsfeer creëren.

Het online programma besteedt vanuit verschillende perspectieven, via drie verschillende films, aandacht aan nationaalsocialisme. In Winter Journey (2019) van de Deense regisseur Anders Østergaard gaat Martin Goldsmith het gesprek aan met zijn vader George Goldsmith. Martin had een gelukkige jeugd in Amerika, maar had ook altijd het gevoel dat er een geheim in zijn familie rondwaarde. De Duits-Joodse achtergrond van vader George, daar werd niet over gesproken.

In Winter Journey doen Martin en Anders een succesvolle poging George toch over zijn verleden te laten praten. Waar George in het begin zijn Joodse achtergrond lijkt te ontkennen en iedere vraag steevast met ‘it doesn’t matter’ of ‘why should I remember’ beantwoordt, ontspint het geheime verleden van de vader gaandeweg de film stukje bij beetje. Af en toe komt er onbegrip van zoon Martin om de hoek kijken terwijl George over zijn passie voor muziek vertelt. Hij vervulde als jonge man een rol als muzikant in een joodse cultuurbond, een organisatie die opvallend genoeg onder het bewind van het nationaalsocialisme jarenlang openlijk heeft kunnen bestaan.

Winter Journey

Archiefbeelden uit de jonge jaren van George, beelden van het huidige Oldenburg, het dorp waar hij werd geboren, en re-enactment wisselen elkaar niet alleen af, maar worden ook met elkaar gecombineerd. Acteurs spelen scènes uit het leven van George na tegen de achtergrond van een foto van het Duitsland van de jaren 30. Een creatieve manier om de authenticiteit te bewaren. De klassieke muziek van onder andere Mozart en Bach, die zoveel voor George betekent, maken de film af.

Het nationaalsocialisme is niet iets van vroeger. Hoe is het om een kind van neonazi’s te zijn? Deze vraag beantwoorden Frank Geiger en Mohammad Farokhmanesh in hun film Little Germans. De regisseurs interviewden verschillende volwassenen uit Duitsland en Oostenrijk die met het nationaalsocialistische gedachtegoed werden grootgebracht. Ze vertellen over hun opvoeding, hoe ze leerden sterk te zijn, hard te werken en alles wat geen Germaanse afkomst heeft te verachten. Hoe kijken ze daar nu op terug? De antwoorden zijn in sommige gevallen verbazingwekkend.

De interviews worden afgewisseld met archiefbeelden van kinderen die in de jaren 30 opgroeiden in een nationaalsocialistisch milieu en een geanimeerd verhaal over Elsa, die de rode lijn van de documentaire vormt. Het verhaal toont in schilderachtige animatie hoe Elsa als klein meisje via verhalen van haar opa met rechts-extremistische gedachtes wordt opgevoed en uiteindelijk zelf als volwassen vrouw vastbesloten is het gedachtegoed door te geven aan haar kinderen.

Little Germans

De combinatie van documentaire en fictie, life-action en animatie maken Little Germans een boeiende film over een interessant en verbazingwekkend onderwerp. Over een politieke beweging die de meesten zullen bestempelen als iets dat tot het verleden behoort, maar die ondertussen nog altijd van generatie op generatie wordt doorgegeven.

De meeste films over de Tweede Wereldoorlog en het fascisme richten zich op Duitsland, zoals in Allen tegen allen (2019) wordt opgemerkt. Regisseur Luuk Bouwman besloot de fascistische beweging in Nederland, of beter gezegd bewegingen,  onder de loep te nemen. Ook in Nederland won het fascisme in de jaren 20 en 30 terrein en dat mondde uit in een enorm netwerk van kleine nationaalsocialistische bewegingen, zoals ‘Verbond van Actualisten’, ‘Verbond van Nationalisten’ en ‘De Bezem’. Een netwerk dat wordt weergegeven in stamboom.

In Allen tegen allen wordt een groot aantal sleutelfiguren in de Nederlandse variant van het fascisme belicht, zoals Jan Baars, Wouter Lutskie en Anton Mussert. Mensen die zichzelf beschouwden als leiders van het volk, maar soms eigenlijk niet eens wisten wat ze nu precies predikten. Archiefbeelden van deze figuren komen voorbij en historici, filosofen, schrijvers en familieleden komen aan het woord. Bouwman lijkt een poging te doen om de volledige stamboom te bespreken, maar de hoeveelheid aan gedetailleerde informatie die je via interviews, quotes, voice-over en beeld tot je krijgt doen je halverwege de film al duizelen. Desalniettemin is Alleen tegen allen een interessant document over een onbelicht onderwerp.