LIFF verslag #1: Familieverhoudingen

Het Leiden International Film Festival is weer begonnen. Met veel aandacht voor debuterende regisseurs en Amerikaanse onafhankelijke film, is het een uitgelezen festival om nieuwe filmmakers te ontdekken. In dit eerste verslag een aantal films waarin gezinsrelaties een grote rol spelen. Van de uitwaaierende familiedynamiek in La última primavera tot de complexe vader-dochterrelatie in Lola vers la mer.

In haar speelfilmdebuut Shiva Baby zoekt Emma Seligman de grenzen van het menselijk ongemak op met een verfrissende comedy of errors. Student Danielle wordt door haar ouders met tegenzin meegesleept naar een sjivve, de joodse rouwperiode na een begrafenis. ‘Who died?’, vraagt ze nog snel voor ze naar binnen gaan. Daar wachten verre familie en oude bekenden die alles willen weten over haar leven. Heeft ze al een vriendje? En wat studeerde ze ook alweer? Maar ook komt ze op dat lopende rouwbuffet haar ex Maya tegen. En Max, een oudere man met wie ze een affaire heeft en die haar regelmatig wat geld of een dure armband toestopt.

Tegenover al die mensen houdt Danielle versies van zichzelf op die gedecideerder en succesvoller zijn dan ze daadwerkelijk is. En nu al die versies samenkomen en niet op elkaar blijken te passen, brokkelt dat beeld aan alle kanten af. Tegelijk geldt dat ook voor het beeld dat zij van anderen heeft. Max blijkt getrouwd met een belachelijk knappe vrouw en samen hebben ze een belachelijk schattige (en huilgrage) baby. En Maya blijkt wel degelijk kwetsbaar onder haar zelfverzekerde voorkomen. Met het tempo van een ouderwetse screwball-komedie en een nerveuze soundtrack brengt Seligman al die complexe verhoudingen zorgvuldig naar een kookpunt. Met als kers op de taart een fantastische eindscène rond het busje van haar ouders.

La última primavera

In La última primavera vermengt de Nederlands-Spaanse filmmaker Isabel Lamberti documentaire en fictie in haar portret van de familie Gabarre Mendoza. Onder de rook van Madrid wonen zij met meerdere generaties bijeen in Cañada Real, een sloppenwijk die bedreigd wordt met sloop. In plaats van de armoede te benadrukken, registreert Lamberti hoe de kinderen een parcours bouwen van afgedankte troep, hoe de verjaardag wordt gevierd van een van de kinderen. Maar romantiseren doet ze niet. Wanneer de zon achter de huizen zakt, staat de politie aan de poort. Zo loert er constant dreiging van de sloop, maar bijvoorbeeld ook van de louche figuren die een van de zoons trachten te rekruteren.

Lamberti stuurt het verhaal met kleine, onzichtbare zetjes. De sloop, die al zo vaak werd aangekondigd, krijgt concrete contouren. Vader blijft tegen beter weten in vasthouden aan hun bestaan in de wijk. In een mooie scène gaat hij langs bij buurtbewoners om geld samen te sprokkelen voor een generator, omdat de elektriciteit steeds uitvalt. Die schudden meewarig het hoofd. Waarom nog geld uitgeven aan een plek die ten dode is opgeschreven? La última primavera is een ontroerende en scherpe studie van een familie die gedwongen wordt zich aan te passen, zonder ergens bestudeerd te voelen.

The Wolf of Snow Hollow

Van Cañada Real naar Snow Hollow, een stadje dat genoeglijk dommelt onder een deken van sneeuw. Waar iedereen elkaar kent en slechts eens in de twee jaar een moord plaatsvindt. Maar zodra een jong, knap stel het plaatsje aandoet voor een weekendje weg, voelt het onheil onvermijdelijk. Het is het begin van een reeks brute moorden op jonge vrouwen door, ja door wat eigenlijk? Is het een mens? Een wolf? Een monsterlijke hybride? Toch is dat mysterie niet wat centraal staat in The Wolf of Snow Hollow. Net als in zijn cultdoorbraak Thunder Road ontleedt Jim Cummings mannelijkheid en het falen daarvan met een flinke dosis humor en zelfspot.

In het hart van de film staat Johns relatie met zijn vader, de sheriff (Robert Forster in zijn laatste rol). Diens gezondheid begint hem in de steek te laten en John ziet zich gedwongen om hem terzijde te schuiven, als een soort symbolische vadermoord. Maar de schoenen van zijn vader blijken hem nog een maatje te groot. Net als in Thunder Road toont Cummings zich sterk in het spelen van naar buiten slaande onmacht.  Met overslaande stem schreeuwt hij zijn collega’s toe en hoewel hij geen stap dichter bij de dader komt, komen er genoeg monsters naar het oppervlak. The Wolf of Snow Hollow is vermakelijk maar voelt, mede door zijn genrejasje, wat minder verrassend dan Thunder Road.

Lola vers la mer

Ook in de Belgische film Lola vers la mer staat een vader-kindrelatie centraal. De 18-jarige Lola is transgender, iets wat haar vader niet kan accepteren en begrijpen. Hij gooide haar het huis uit en sindsdien spraken ze niet meer. Met haar moeder heeft Lola wel contact, stiekem. Maar net wanneer Lola’s geslachtsoperatie aanstaande is, overlijdt zij. Wanneer Lola terugkeert naar haar ouderlijk huis voor de uitvaart, lijkt de film even het pad te volgen van de explosieve botsing tussen de opstandige Lola en haar afkeurende vader, die natuurlijk langzaam tot een ander inzicht zal komen, maar de film toont zich in het vervolg subtieler en genuanceerder dan dat.

Met wederzijdse tegenzin ondernemen vader en dochter een gezamenlijke reis naar de kust, om de as te verstrooien in zee. Rijdend door een zonnig en kleurrijk België maakt agressieve afwijzing tussen de twee langzaam plaats voor voorzichtige gesprekken waarin beiden dingen over de ander te weten komen die ze nog niet wisten. Dat hij vroeger gymleraar wilde worden en dat zij graag ’s avonds een sigaret rookt in een open raam. Benoît Magimel en de debuterende Mya Bollaers (zelf ook transgender) dragen de film met hun gelaagde spel. Elkaar begrijpen doen ze aan het einde van de film nog steeds niet volledig en dat zullen ze wellicht nooit. Maar de twee kijken wel met een andere blik naar elkaar. Een blik die meer ruimte laat voor de ander.