International Queer and Migrant Film Festival

Wekelijks komen honderden vluchtelingen de Nederlandse grens over, de Hema besluit enkel nog roetveegpieten in hun winkels te hebben en we worden ook nog eens gewezen op ons “white privilege”. Terwijl de angst voor ISIS-aanslagen alomtegenwoordig is, polariseert in deze woelige tijden het Nederlandse openbare debat – dat toch al gekenmerkt wordt door een overdaad aan ongeinformeerde meningen. Kijk in kranten, lees op fora, volg een twitterdiscussie en je ziet: het wij-zij denken is beangstigend sterk. Wat zouden we nu dan in de bioscoop moeten? Film is toch dat medium dat ons lekker de werkelijkheid helpt ontvluchten? Ja, dat kan het zijn. Maar film heeft ook een ongekende kracht om ons onbekende werelden te laten zien, om inzicht te geven in levens die zo anders zijn dan de onze.

En dit is exact de insteek van het eerste International Queer & Migrant Festival (IQMF), dat van 9 t/m 15 december plaatsvindt in Amsterdam. Het festival bestaat uit een breed programma van zowel fictiefilms als documentaires die zich allemaal bevinden op het snijvlak van migranten- en queerissues. Zoals de openingsfilm Oriented (Jake Witzenfeld, 2014), een documentaire over onder andere Fadi, een Palestijnse nationalist die verliefd wordt op een Joodse jongeman. Of bijvoorbeeld de documentaire One Kingdom, One Love (Sebas Kes, 2015) over de initiatiefnemers van de Antilliaanse Koninkrijksboot op de Amsterdamse Gay Pride en de worstelingen van homo-zijn in een machocultuur. Naast homoseksualiteit is er in de programmering ook ruimte voor thema’s als prostitutie, transseksualiteit, BDSM en vrouwenemancipatie: alles tegen een multiculturele achtergrond.

Organisator Chris Belloni

Initiatiefnemer en organisator Chris Belloni maakte in 2011 I am gay and muslim (die overigens ook draait op IQMF), een documentaire over een aantal homoseksuele mannen in Marokko. De film vormde een prachtig genuanceerd tegengeluid op het discours van Wilders, die moslims zo graag als homohaters tekende. I am gay and muslim maakte van Belloni ook een aanspreekpunt voor homoseksuele moslims in Nederland, die zich herkenden in de worstelingen van de hoofdrolspelers. Hij werd uitgenodigd op vele filmfestivals, waaronder het Weense International Queer Minorities Festival (tegenwoordig Transition genaamd). Uit dit festival, dat dit jaar voor de vierde keer werd georganiseerd, komt het Nederlandse IQMF voort.

Het is interessant om te merken hoe Belloni zelfs in zijn voorbereiding van het festival al tegen geïnstitutionaliseerd onbegrip aan liep, zelfs in de openminded lijkende filmwereld. Zo kreeg hij voor het IQMF geen subsidie van een overheidsfonds, met als argumentatie dat het publiek uit migrantengemeenschappen toch niet betrokken kon worden bij films over homoseksualiteit. Hierover schreef Belloni in het Parool: “Hier wordt er dus van uitgegaan dat mensen met een cultureel diverse achtergrond per definitie niet naar homofilms gaan. Hoe komen ze erbij? Heeft dit fonds onderzoek gedaan naar deze doelgroep? Is dit fonds op de hoogte van ontwikkelingen in de maatschappij?”

Gelukkig lukte het alsnog om genoeg fondsen bij elkaar te krijgen om het festival te verwezenlijken, met zelfs een zeer sterk programma. Niet alleen wordt er een grote diversiteit aan films vertoond (uit landen als Libanon, India, Suriname, Pakistan, Turkije en Israel), maar het is Belloni ook nog gelukt om veel van de filmmakers naar Nederland te halen voor Q&A’s en een bijbehorend programma van debatten, lezingen en boekpresentaties te organiseren. Zo presenteert Tofik Dibi zijn boek Djinn, en gaat Boris Dittrich in gesprek met Marokkaanse LHBT activisten over seksuele diversiteit in Marokkaanse kring. Ook vinden we hier onder andere een debat over de actuele situatie in asielzoekerscentra, waar zich ook homo’s bevinden die hun land niet alleen vanwege oorlog zijn ontvlucht, maar ook vanwege hun seksuele geaardheid. Voorafgaand aan de openingsfilm vindt er tevens een diner met deze asielzoekers plaats.

Het is mooi om te zien dat het Belloni is gelukt om zo’n ambitieus festival neer te zetten, waarin film en actualiteit zo nauw aan elkaar verbonden zijn. Het is film op zijn mooist: inzicht geven in nuanceringen, grijze gebieden tussen wij en zij, werelden die aan ons oog onttrokken zijn. Juist in deze tijd, waarin ‘de ander’ soms zo ver weg van ons lijkt te staan en er zo weinig begrip is.

Het International Queer & Migrant Festival vindt van 9 t/m 15 december plaats in De Balie en de Meervaart (Amsterdam), en gaat daarna op tour naar Utrecht en Rotterdam. Het volledige programma en meer informatie vind je op de website van het IQMF.