IFFR 2023 Postcard: Whispering Mountains, The Abandoned, Power en Skazka

In dit verslag vanaf het International Film Festival Rotterdam drie films die genreconventies gebruiken om een politiek of maatschappelijk thema aan te snijden. En een film die juist elke genredefinitie tart.  

In Whispering Mountains gaat een virus rond in Sri Lanka dat jonge mensen tot suïcide zou drijven. Als een kip zonder kop proberen de overheid en een ziektebestrijdingseenheid het virus de kop in te drukken. In mortuaria met besmeurde betonnen muren worden de lijken afgespoeld en op straat worden jongeren met bruut geweld opgejaagd. Qua toon schiet de film heen en weer tussen inktzwarte humor en bijna poëtische momenten. Het is een combinatie die van Whispering Mountains een vervreemdende en verontrustende kijkervaring maakt.

Maar onder dat thrilleroppervlak is het door Jagath Manuwarna geregisseerde Whispering Mountains vooral een commentaar op Sri Lanka’s lange geschiedenis van geweld. En de vaak gewelddadige manier waarop de overheid protesten en opstanden neerslaat. In 2022 nog werd massaal gedemonstreerd tegen het economische wanbeleid van de regering, waarop gereageerd werd met het uitroepen van de noodtoestand en het met scherp schieten op demonstranten.

Via genreconventies een maatschappelijk thema aansnijden doet ook het Taiwanese The Abandoned Binnen de kaders van een misdaadthriller belicht de film de omstandigheden van illegale arbeidsmigranten. Detective Wu Jie staat op het punt zichzelf van het leven te beroven als er op het raam van haar auto wordt geklopt. Er is een lichaam gevonden van een jonge vrouw. Het blijkt te gaan om een Thaise arbeidsmigrant en het onderzoek, waarvoor Wu Jie assistentie krijgt van een jonge onervaren collega, leidt naar een schimmige wereld van valse paspoorten en krappe appartementen.

Er volgen meer moorden. Steeds jonge vrouwen, steeds arbeidsmigranten. De plot volgt netjes de geijkte genreweg, en ook de ontwikkeling van het hoofdpersonage laat zich vooraf uittekenen. Maar regisseur Tseng Ying-ting construeert zijn film met strakke hand en daardoor kijkt The Abandoned prima weg. Lange tijd biedt de film binnen dat genrekader een interessante blik op het schaduwbestaan van arbeidsmigranten, om die uiteindelijk aan het einde toch los te laten voor een wat gemakzuchtige finale.

Het Slovaakse Power onderzoekt het spanningsveld tussen idealisme en macht en hoe toch vrijwel altijd de randen van dat eerste worden afgeschaafd om het tweede in stand te houden. Bij een jachtpartij wordt een scout gedood door een verdwaalde kogel. De betrokkenheid van een minister leidt ertoe dat een zieke advocaat de taak krijgt de zaak in de doofpot te stoppen. Dat betekent een alternatief narratief spinnen, de media afwimpelen en een zondebok vinden.

Regisseur Mátyás Prikler en cameraman Gergely Pálos creëren uitgekiende composities in de besneeuwde Slovaakse landschappen, waarin de personages als pionnen lijken te worden rond geschoven. Des te opvallender zijn een aantal weinig subtiele elementen, zoals een wel erg karikaturale politicus die om onverklaarbare redenen Robert Durst heet. Power kijkt als een vertraagde versie van een Scandinavische thriller, of een wat minder complexe variant op een film van Cristian Mungiu. Dat klinkt wat negatief, maar de film is een solide politieke thriller die kan leunen op een aantal sterke hoofdrollen.

Nog een film die bevolkt wordt door politieke figuren is Aleksandr Sokoerovs Skazka, waarin Churchill, Hitler, Mussolini en Stalin door het vagevuur dolen. Ze mompelen en schuifelen wat in het rond, snuiten hun neus, en citeren Dante’s Goddelijke komedie. Alles in een ruimte waar alle proporties lijken te zijn opgeblazen en waarin de tijd tot het uiterste lijkt te zijn opgerekt, zoals wachtruimtes dat nu eenmaal plachten te doen.

Inhoudelijk hebben de vier mannen na al die decennia in het vagevuur niet bijster veel meer te melden, maar het is vooral de vorm waar Skazka om draait. Binnen grootse animatieachtergronden gebruikt Sokoerov archiefbeelden die door een team van CG-creatievelingen zijn bewerkt met deep fake-technologie. Mede door budgettaire redenen, maar waarschijnlijk ook bewust, is de technologie hier zeker niet vlekkeloos. Het benadrukt de artificialiteit van wat Sokoerov doet, maar biedt tegelijk wel een fascinerend en tikje verontrustend doorkijkje naar een mogelijke richting die cinema in zou kunnen slaan.