Fleabag seizoen 2: een afscheidsrede voor een mateloze en naamloze vrouw

Maandag 8 april was de allerlaatste aflevering van de serie Fleabag. Na afloop moest ik huilen en daarna ging ik de ramen lappen, dat laatste doe ik zo eens per zeven jaar. Ik zie het eigenlijk nooit dat ze vies zijn. Tegen de tijd dat ik aan mijn slaapkamerraam begon was het donker. Niet dat ik veel ramen heb, het was wassen, huilen, lappen, huilen, spuit spuit, huil, drogen. Kortom, Fleabag, in het Nederlands te vertalen als goor, goedkoop, krottig, heeft indruk op me gemaakt. Het is een dramedy die gaat over een mateloze en naamloze vrouw. Ze stuntelt door haar leven, maakt een anekdote van haar ongemakkelijke momenten en maakt de kijker deelgenoot door de vierde wand te doorbreken.

Fleabag is gebaseerd het gelijknamige toneelstuk dat geschreven en gespeeld wordt door Phoebe Waller-Bridge. De veelkunner maakte furore met het scenario van Killing Eve en deed de stem van de activistische robot L3-37 in Solo: A Star Wars Story . Ik zou graag vrienden met haar worden. In de allereerste aflevering van Fleabag laat ze er geen gras over groeien met wat voor type mens je te maken hebt, een primitief seksmens. Anale seks binnen de eerste twee minuten en masturberen op een speech van Obama. En toch, bij alles wat ze ziet en doet, komt een herinnering naar boven. Er is niets wat haar in het hier en nu kan houden, hoe aanwezig ze ook lijkt te zijn door haar seksuele daden.

Deze Fleabag is wel erg vaak slachtoffer van het onaangename gedrag van de mensen om haar heen. Vreemd genoeg viel het pas op toen ik de serie nogmaals zag, eerst kwam het me voornamelijk grappig voor. Ze vraagt dingen aan de verkeerde mensen, op het verkeerde moment op de verkeerde manier. Alles is fun en games tot het niet meer zo is. Ze is one of the guys, ook als een van die guys uitroept dat ze wel erg kleine tieten heeft. Ha ha, hier hoeft niemand moeilijk over te doen, toch?

‘I don’t believe people always think about sex when they see a naked body. I believe they think about their own minds, their own bodies and their power. And that’s what this show is really about, it’s about power.’ Hier spreekt de bitchy stiefmoeder van de protagonist, gespeeld door Olivia Colman. Een kunstenares die pronkt met haar openheid over het lichaam, en die seks gebruikt als een soort grondstof voor haar kunst. Bij de laatste zin richt ze haar blik tot de vlooienzak, maar ook tot het publiek, tot mij. Een sleutelzin die me bij de eerste keer kijken totaal niet opviel. Deze serie gaat niet enkel over de handelingen van de acteurs, het gaat over kijken, over actief toeschouwer zijn en letterlijk aangesproken worden. Heb je dan ook een verantwoordelijkheid naar de personages waar naar je kijkt, ook al is het fictie? En hoezo is het fictie als ik me werkelijk aangedaan voel?

Om de een of andere reden moest ik eerder denken aan Funny Games van Michael Haneke dan aan High Fidelity of Ferris Bueller’s Day Off, films waarin ook de vierde muur wordt doorbroken. Ik kan blijven zitten en kijken naar de ellende van een ander, lacherig alle beschamende en een paar herkenbare momenten aanzien. Of ik kan de streamingdienst uitzetten, mijn laptop dichtklappen en van de zon genieten, een vriendin bellen en vragen hoe het met haar gaat. Maar dat doe ik niet. Ergens wil ik weten op hoeveel manieren je masochistisch kunt zijn door naar Fleabag te kijken.

Net zoals ik diep ontroerd raakte, maar stil bij Moonlight, een week later La La Land keek en goedkope tranen plengde, had ik een fysieke reactie op de seksuele fantasie in het laatste seizoen van Fleabag over een priester. Ik raakte net zo opgewonden toen ze elkaar eindelijk de kleren van het lijf scheurden. Nu, terugdenkend aan die scène, is het niet de belofte die eindelijk ingelost werd, het was het moment daarvoor, dat Fleabag zichzelf openstelt. Wanneer het er op aankomt zijn er geen muren van humor om je achter te verschuilen maar is er alleen een al te menselijk niet weten hoe het moet. De rommeligheid van een leven leiden. Het is ook de bereidwilligheid van een ander om te luisteren zonder oordeel. Dat je een reële toeschouwer nodig hebt om tot een draaglijk verhaal te komen om niet meer losgekoppeld en alleen door het leven te hoeven gaan.

Sommige dingen houden op en dat is maar beter ook, andere dingen stoppen en het voelt als een afscheid van een oude vriendin, of een ontgroeide versie van jezelf. Ik herkende iets in Fleabag, toegegeven, wie niet? Dertiger, hedonist, alles voor een grap. Wat op het eerste gezicht een onafhankelijke vrouw lijkt te zijn is iemand die in rouw verkeert. De seks is niet vrij en onafhankelijk, maar een pijnstiller die het verdriet verschuift, of tijdelijk afleidt. Een witregel in de tijd. Lach er maar om, zo’n afgekeken modellenglimlach met sterretjes in de ogen geplaatst. Het schrijnende is niet de woede of het verdriet, maar de afwezigheid daarvan. Op elk feestje is er wel een vrouw met rode lippenstift die lacherig en uitgebreid uit de doeken doet wat er gebeurde, op zo’n met alcohol overspoelde zomerse dag. Een boot. Een man met baard. Hij transpireerde overmatig, als een tropische regenbui maar dat was oké. Al die wijn was naar haar wangen gestegen en zijn zweet koelde haar tenminste af. Als ze bij de punchline komt, iets met een vaginale antischimmelmiddel en hoe dat reageerde op zijn zaad, wanneer ze zo’n soort anekdote vertelt, lach dan met mededogen. En breng haar naar de halte wanneer het feest afgelopen is, zoals in het laatste deel van deze serie. Wens haar daar goedenacht en geniet nog een keer van haar lichaam als ze van je wegloopt, en de bus instapt. Kijk goed.