Ex Machina

Science fiction zoals ik het graag zie. Dat was de gedachte die door me heen ging na de eerste paar minuten van Ex Machina. Het is een verhaal dat zich afspeelt in de nabije toekomst, en juist omdat het zo aannemelijk is dat het kán plaatsvinden spreekt het me zo aan.

Waar Ex Machina over gaat
We kennen ze wel tegenwoordig; jonge internetmiljonairs die rijk zijn geworden met een slim product. Het lijkt een droombestaan, maar wat als er ook een schaduwzijde is? In Ex Machina ontmoeten we Nathan, de oprichter van een slimme zoekmachine die (blijkbaar en eindelijk) Google heeft verslagen en nu de nummer 1 zoekmachine van de wereld is. Omdat hij er zo ongelofelijk rijk mee is geworden is de uitdaging er een beetje af, en is hij in het geheim begonnen met een ander project (Google X, iemand?). Ergens diep in de jungle staat een huis c.q. laboratorium waar hij Ava heeft gebouwd; een vrouwelijke robot die draait op kunstmatige intelligentie (of artificial intelligence, afgekort AI) zoals we dat nog nooit eerder zagen. Met ‘echt’ gevoel, de mogelijkheid tot manipulatie, initiatief nemen, emotionele ontwikkeling en eigenlijk alles wat mensen menselijk maakt.
Nathan is iemand die duidelijk op de grens van de ondergang leeft door invloed van alcohol, en te lijden heeft onder zijn eigen intelligentie. Hij ziet zichzelf bijna als een god (zie ook de titel, afgeleid van Deus Ex Machina) en houdt er dus vanzelfsprekend aparte denkwijzen op na — zo ziet hij de seksualiteit van zijn vrouwelijke robot als een onmisbaar stukje van de puzzel…

That’s not the history of man. That’s the history of gods.

Één van Nathan’s medewerkers, Caleb, wint een loterij op kantoor en mag op bezoek in het vakantieverblijf van de baas. Als hij daar aankomt blijkt dat het niet zomaar een vakantie is maar dat hij onderdeel is van zogeheten Turing Tests; het testen van AI, door een mens tegenover een machine te zetten zonder dat die eerste dat weet, om te zien hoe de interactie verloopt. Caleb wordt echter meteen tegenover Ava neergezet, wat zorgt voor een bepaalde spanning in het verhaal, die ik je verder zelf laat ontdekken.

AI als realistisch beeld
Wat ik erg goed vind aan Ex Machina is het verhaal omtrent AI. Zo zegt Nathan dat AI zoals Ava niet een kwestie van ‘of’ is, maar een kwestie van ‘wanneer’. En met onze huidige technologische ontwikkeling is dat ook zo. Door de snelle revolutionaire vooruitgang is het een realistische gedachte dat we binnen een aantal jaar slimme robots hebben die naast ons leven, of op een andere manier een rol zullen spelen. Door het in de film te koppelen aan de zoekmachine die dagelijks miljoenen stukjes data verzamelt over menselijk gedrag, maakt dat het alleen maar aannemelijker.

De film speelt zich nagenoeg alleen maar af in het gebouw in de jungle. Het is een woonhuis, maar voelt zo klinisch aan dat het eerder een futuristisch ziekenhuis is. Door in het gebouw weinig kleur te gebruiken en af en toe een fel neonlicht door de beeldcompositie te schijnen, ontstaat de sfeer van realistisch futurisme. Combineer dat met de herhalende ambient soundtrack en je hebt verstikkende science fiction, die doet denken aan Her, zonder de romantiek.

Het enige minpunt van Ex Machina vond ik de snelheid, vooral in het begin. De filmmakers hadden iets meer tijd mogen nemen om Caleb neer te zetten, en om hem in Nathan’s wereld te laten groeien — dat ging voor mij iets te snel en was daarmee een beetje ongeloofwaardig. Desondanks is het één van de beste sci-fi films die ik de afgelopen tijd heb gezien.

Image credit: DNA Films