Downton Abbey

Met de grote populariteit van de serie Downton Abbey kon een film natuurlijk niet uitblijven. Hoewel series tegenwoordig de luxe hebben van grote budgetten, oneindige cinematografische mogelijkheden en boven alles meer tijd dan de gemiddelde film aan hun verhaallijnen kunnen besteden, is het grote doek nog steeds een soort kroon op het werk. In het geval van Downton Abbey is dat bijna letterlijk, want de koninklijke familie zal voor het eerst het landgoed bezoeken. Dat bezoek brengt uiteraard zowel in de familie als voor het personeel de nodige consternatie met zich mee. Maar of de film daarmee de serie overstijgt is de vraag.

Downton Abbey is zo’n serie waar je van gaat houden. Zes seizoenen lang leefden fans al mee met de adellijke familie Crawley en hun personeel. Het is een soort volwassen soap, met prachtige kostuums, overweldigende locaties en overduidelijk met heel veel liefde een aandacht gemaakt. De verhaallijnen en intriges stijgen hooguit een tikkeltje boven het niveau van de gemiddelde soap uit. Met name dankzij het feit dat de serie, die zich afspeelt aan het begin van de twintigste eeuw, een zeker historisch besef ten toon spreidt. Maar uiteindelijk worden de machtsongelijkheid, technologische nieuwkomers en de politieke verschillen die deze tijd kenmerken doorspekt met heimelijke liefdes en ingewikkelde familierelaties. Het leven in 1920 was al met al net zo verwarrend als het leven nu.

Het is voor de grote schare trouwe fans een warm thuiskomen in de film. De inmiddels vertrouwde muzikale thema’s, de top-shots van het landgoed en natuurlijk de vertrouwde gezichten; alles dat de serie zo kenmerkt is ook in deze film weer aanwezig. Met, zoals altijd, de passief agressieve dynamiek tussen mater familias Violet Crawley (op het scherpst van de snede gespeeld door filmdiva Maggie Smith) en de aangenomen ‘oma’ Isobel Grey (Penelope Wilton, die qua kracht zeker niet onder doet voor de fenomenale Smith) als hoogtepunt. En ook nu worden historische verwijzingen niet geschuwd, maar zijn het uiteindelijk de persoonlijke intriges en ontwikkelingen waar het verhaal om draait.

De gang naar het witte doek is voor elke serie een soort bevestiging van het succes. En dat bewijst Downton Abbey alleen al doordat de voorpremières en de eerste voorstellingen al ruim voor aanvang over de hele wereld stijf zijn uitverkocht. Maar hoewel de fans hun helden graag een keer op het grote scherm willen zien schitteren, hebben series vaak meer last van de beperkingen die het medium film met zich meebrengt, dan dat ze profiteren van de mogelijkheden. We zagen het al bij de films van Sex and the City en de Nederlandse afgeleide Gooische Vrouwen. Het blijkt een flinke uitdaging om verhaallijnen waar je normaal gesproken een heel seizoen de tijd voorhebt, in twee uur te moeten proppen. Zeker omdat je juist voor die fans geen enkel personage en herkenningspunt onberoerd wil laten.

Dat geldt jammer genoeg ook voor Downton Abbey. De serie kon op momenten zeer beklemmend zijn, met soms onverwachte twists en zorgvuldig opgebouwde ontwikkelingen. Dat de serie op die manier een veelal iets te romantisch beeld schetst van de vroege twintigste eeuw, wil je dan als kijker wel pikken. Maar nu er geen heel seizoen de tijd is, voelen de verwikkelingen in de film vaak wat gezocht en soms zelfs afgeraffeld. Zo beraamt het personeel van het landgoed een opstand tegen het ingevlogen team van butlers en huismeiden van de koninklijke familie. En het is uitgerekend de aangetrouwde Tom Branson die ondanks zijn politieke weerzin tegen het koninklijk huis een aanslag moet voorkomen. Verspreid over meerdere afleveringen hadden dergelijke ontwikkelingen mogelijk meer geloofwaardigheid gehad dan nu.

Die aanslag is sowieso eerder een lelijke stijlbreuk dan een aanwinst. In de climax van deze verhaallijn probeert regisseur Michael Engler daadwerkelijk filmische keuzes te maken, en daarbij vliegt hij volledig uit de bocht. Met close-ups van bezwete voorhoofden en een veel snellere montage dan het juist heerlijk vertraagde tempo van de serie, lijkt Downton Abbey even in een Bondfilm te veranderen. Wordt acteur Allen Leech hier door Engler naar voren geschoven voor de rol van zijn leven?

Al met al is er dus genoeg aanleiding om kritisch te zijn over deze film. Maar uiteindelijk is het voor de fans een warm bad. Elk personage krijgt zijn momentje, het landgoed straalt als nooit tevoren en ondanks de veranderende tijdsgeest wordt tegen het einde duidelijk dat het instituut Downton Abbey in de wereld van de serie altijd zal blijven bestaan. Net als het instituut dat de serie zelf werd voor de fans.