Cinematties: Chuck Norris, Straight to Video

In a world gone mad…  we leven in een verwarrende wereld in chaotische tijden. Om grip te krijgen op de waanzin die zijn weerslag heeft op het witte doek, formeert Cine een team van specialisten om deze te doorgronden. If you have a problem, if no one else can help, and if you can find them, maybe you can hire the Cinematties!

In deze tweede editie van Cinematties bezoeken Julius Koetsier, Luuk van Huët, Dominique van Varsseveld en Roos van den Eerenbeemt de cultavond Straight to Video, dit keer gewijd aan internetmeme, Amerikaanse patriot en martial artist Chuck Norris.

LvH: ‘Nadat we op onze filering van De film van Dylan Haegens kritiek kregen dat we “niet de doelgroep zijn” heb ik mijn best gedaan om zo gedegen mogelijk de mindset van een Chuck Norris fan aan te meten. Ik heb dus mijn gebruikelijke menu van veganistische quinoa met saffraan-bouillon, bloemkoolrijst en ontkiemde adukibonen ingeruild voor een Paleo-dieet waarbij ik alleen dingen mag eten die naar bacon smaken en ik heb mijn filmkeuze van de afgelopen tijd er ook op aangepast. Maandag ging ik naar de metal-horrorfilm Mandy, waarin Nicolas Cage als doorgedraaide houthakker motorduivels en sekteleden aan flarden hakt en zaagt, dinsdag zag ik Ciao! Manhattan waarin de belangrijkste rol is weggelegd voor Edie Sedgwicks veelvuldig ontblote pronte boezem en woensdag ging ik naar de Nederlandse voetbalfilm Catacombe. Ik voel me nu op en top mannelijk! Ik heb alleen de onverklaarbare neiging om Vladimir Poetin een ‘zaddy‘ te noemen.’

DvV: ‘In Invasion USA maken we kennis met Chuck in de moerassen van Florida. Hij woont in een houten huisje, ver, ver verwijderd van de bewoonde wereld en vooral, ver weg van de bemoeizuchtige Federal Government. The F-word, kwader kan je een cowboy niet krijgen. De gedesillusioneerde ex-agent zoeft met ontblote borstkas door het moeras op een moerasboot. Bij thuiskomt zet hij zorgzaam een bakje melk klaar voor zijn enige huisgenoot, een gordeldier. Maar niet veel later wordt de harmonie in het bachelor pad ruw verstoord. Chucks Russische aartsvijand Rostov blaast het idyllische houten huisje op. We zien het gordeldier nog net onder de verkoolde balken wegschieten.

Er volgt een kat-en-muisspel tussen Chuck en Rostov, die met zijn leger huurlingen – geheel onopgemerkt door de Amerikaanse autoriteiten – een D-day-achtige invasie op het strand van Florida blijkt te hebben gepland. Nadat het nieuws bekend is staat achter de afzetlinten van de politie de sassy journaliste Dahlia (Melissa Prophet). Dahlia speelt het prototype vrouwenrol uit de jaren 80, zoals te zien in vrijwel elke aflevering van the A-Team; een knappe en ‘koppige’ chick die tegen wil en dank tegen zichzelf beschermd moet worden. En laat beschermen nou net zijn wat er op Chucks sixpack staat geschreven.

Zo redt Chuck Dahlia als ze aan haar haren wordt meegesleurd door een terrorist voor de supermarkt, waar ze als verslaggever aan het werk is. ‘Dom meisje, wat doe je hier in het heetst van de strijd?’ hoor je Chuck denken, maar tijd om meer uit te wisselen dan een vaderlijke blik is er niet, want er moet nog een schoolbus vol zingende kinderen worden gered. Overigens, ‘gevallen’ vrouwen komen er niet goed vanaf. In de meest gewelddadige scene in de film, redelijk aan het begin, wordt een drugsdealer in zijn kruis geschoten, en krijgt zijn vriendin het rietje waarmee ze coke snuift door haar neus geramd. Tja, je bent de Madonna of een hoer.

De uiteindelijke plot, waarbij Chuck op kerstavond het opblazen van een kerk voorkomt en het eindelijk tot een handgemeen tussen Chuck en Rostov komt, leidt het einde in van een film die geen moment iets van emotie heeft opgeroepen. Het enige personage waar ik me echt aan had gehecht was het gordeldier. Het uitblijven van een catharsis, zoals de welbekende actiefilmzoen, is opvallend. Er is nog net tijd voor een paar smeulende blikken over en weer tussen Chuck en Dahlia en daarna houdt het verhaal op. Geen zoen, geen andere in te lossen belofte. The lone ranger kruipt weer terug in zijn innerlijke bachelor pad. Stoïcijns en emotioneel onbewogen. Leek het. Tot de opkomst van alt-right op Twitter. Daar heeft Chuck zijn echte liefde pas gevonden. Ik hoop dat hij er nog aan toe komt om bakjes melk klaar te zetten voor het gordeldier.’

JK: ‘Mij doe je wel een plezier met wat lompe macho-actie. Toch had ik nooit eerder een Chuck Norris-film gezien — zelfs Way of the Dragon, een van dé kung-fu-klassiekers, staat nog steeds op mijn schaamtelijstje. Die film ga ik nog wel kijken, want Bruce Lee, maar Chuck Norris heeft me met Invasion USA niet echt warm gemaakt voor een verdere verkenning van zijn oeuvre. Wat een saaie hork is die man. Het idee van Norris is, volgens mij, dat hij het ruige charisma van Clint Eastwood combineert met de vechtkunst van actiesterren uit Hongkong. Norris heeft echter geen charisma, en zeker niet de sierlijkheid van Bruce Lee. In Invasion USA gebruikt de zesvoudig wereldkampioen karate trouwens nauwelijks vuisten en voeten om te vechten: meestal lost hij de boel op met een pistool of door iets op te blazen. Invasion USA bevat, als ik me in mijn telling niet vergis, 53425464567435 explosies, maar er wordt nooit gewoon eens iemand op de neus gestompt. Explosies behoren vaak tot de saaiste momenten in actiefilms. Zeker in de jaren tachtig, toen alles laten ontploffen nog een relatief nieuw plotelement was. Toen was de camera eenvoudigweg op een voorwerp richten en het opblazen nog voldoende om publiek te enthousiasmeren. In producties met wat meer budget wilde men er nog weleens wegduikende helden bij greenscreenen. Of, nog luxueuzer, een explosie filmen in een beweeglijk shot, waarin nog veel meer actie plaatsvindt – dat vergt natuurlijk veel planning en choreografie. Dus bij Chuck, no such luck. We krijgen enkel simpele, stilstaande, korte shots van exploderende objecten, aan begin en eind voorzien van een knip. Joseph Zito, die vaker met Norris werkte, was gewoon geen goede actieregisseur. Zijn belangrijkste wapenfeit is de beste film uit de Friday the 13th-serie, deeltje 4.

LvH: ‘Het is opvallend hoezeer de film die in 1985 in de hoogtijdagen van Ronald Reagan en zijn retoriek tegen ‘The Evil Empire‘ van Sovjet-Rusland nu overkomt. De film begint met een scène waarin Cubaanse bootvluchtelingen proberen de VS te bereiken, om genadeloos neergemaaid te worden door de Russische slechterik die alleen geïnteresseerd is in de lading coke die ze meesmokkelen. Dit zijn geen gang bangers en verkrachters, maar schattige gezinnetjes met guitige kids en jofele opaatjes. Ook de rol van minderheden is opvallend: je verwacht dat ze allemaal getypecast worden als crackdealers en pooiers, maar er zijn meerdere scènes waarin ze als onschuldige slachtoffers worden opgevoerd van de vileine plannen van de Russische infiltrant Mikhail Rostov, wiens plan om de VS te destabiliseren verdacht veel lijkt op de huidige Russische strategie, zoals die beschreven is door Aleksandr Dugin. In plaats van een multicultureel leger terroristen die bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet door buurthuizen te terroriseren vermomd als politieagenten en roomblanke buitenwijken met een raketwerper te bestoken, gebruikt Rusland nu vooral afgestompte millennials in een warenhuis in St. Petersburg om virtueel iedereen op te fokken. En het is al helemaal bizar dat dezelfde Chuck Norris die in 1985 nog de natte angstdroom van Russische spionnen was, ze nu met open armen zou ontvangen als ze Washington zouden binnenrollen met een militaire parade om de VS over te nemen. Thanks Chuck! Hadden we in de jaren 80 maar beter opgelet, you Chucklefuck!‘

RvdE: ‘Wat zocht je toch in de Everglades, Chuck? Het regent daar zeven maanden per jaar en het weinige dat je er kan doen is alligators of kikkers vangen. Je woont samen met een gordeldier. De enige andere mens waar je een woord of wat mee uitwisselt is een oudere steuntrekker die onderhands wat bijverdient met de verhuur van moerasboten. Natuurlijk krijgt hij een kogel, die eigenlijk voor jou bedoeld is. De kogel komt uit het semiautomatische wapen van de Rus Mikhail Rostov, of van een van zijn handlangers. Mikhail schiet ’s nachts zwetend wakker uit nachtmerries die hij heeft over jou. Zijn maatje stelt hem gerust, zegt dat hij zich op zijn taak moet concentreren: het destabiliseren van de vrije Verenigde Staten van Amerika. Van vrijheid wordt je maar slap, schijnt. Enfin, weinig mensen worden gespaard, nog minder mogen wat zeggen. Eerlijk gezegd heb ik niet veel van de film begrepen. Ik had het eventueel wel interessant gevonden als er dieper op de nachtmerries van Mikhail in was gegaan. Waarom was hij zo bang voor Matt Hunter (Chuck Norris)? En had Matt Hunter zich teruggetrokken vanwege de ontmoeting met Mikhail? Maar zo’n soort film is het niet. Bootvluchtelingen gaan eraan, vrouwen die drugs gebruiken verdienen de dood, mensen die niet voldoen aan een bepaalde standaard wordt het zwijgen opgelegd. Lang leve blank, godvrezend Amerika! Mannen hebben een dunne streep als mond en dikke spierballen. Ze zwaaien met hun wapens en beslissen wie mogen blijven leven en wie niet. Elke nuance is zorgvuldig uitgewist. De film is angstaanjagend omdat ie een benauwende fantasie is die serieus genomen werd, serieus genoeg om er toentertijd twaalf miljoen dollar in te pompen. Miljoenen voor een misogyne, racistische angstdroom. Gelukkig was het maar een film.’

LvH: ‘Tja, fans van Chuck zijn we niet geworden, maar fans van Straight to Video des te meer! Lekker met je Cinematties met een biertje erbij foute VHS-films kijken blijft een leuk concept en het vertaalt zich wonderwel naar de bioscoop. Hosts Willem van Rossum en Eric van der Woude omkleden het geheel met trivia, laten trailers en video’s zien van de hoogte- en dieptepunten van de carrière van Norris (inclusief zijn misselijkmakende pistolenpropaganda voor de National Rifle Association) en cureren het geheel met een nonchalante, relaxte houding. Straight to Video is vanavond nog te zien op het Amsterdamned film festival in Kriterion met een double bill van twee films van de cultregisseur Frank Henenlotter en verder zijn ze elke maand te vinden in Lab111.’