Cine Clip: 75 videoclips door filmregisseurs (3/3)

De laatste top 25 in een reeks van drie waarin we kijken naar de videoclip-uitstapjes van regisseurs die voornamelijk bekend zijn van hun speelfilmwerk. Met in deze editie onder andere een klassieke rockvideo door Tobe Hooper, campy samurai-spektakel van Takashi Miike en de enige clips die Steven Soderbergh en Todd Haynes ooit regisseerden.

Sam Raimi: Iggy Pop – Cold Metal
Wat een typische jaren-tachtig-rockclip was geweest met een mindere regisseur aan het roer, wordt in de handen van Sam Raimi, net klaar met Evil Dead 2, meer dan een standaard performance-video. Raimi vindt zoals gewoonlijk de raarste posities om vanuit te schieten, waaronder vanaf de bodem van een prullenbak.

The Quay Brothers: Michael Penn – Look What the Cat Drug In
De Quay Brothers, het cult-animatieduo achter films als Streets of Crocodiles en The Piano Tuner of Earthquakes, waren een graag geziene gast op MTV, met hun Stille Nacht-serie die ze voor de zender maakten (met daarin onder andere de Sparklehorse– en Tom Waits-samenwerking Dog Door). Ook werkten ze als animatoren aan de klassieke videoclip voor Peter Gabriels Sledgehammer (onder regie van Stephen R. Johnson) en maakten ze een aantal clips als regisseurs, waaronder voor 16 Horsepower. Maar mijn persoonlijke favoriet blijft deze prachtige, vervreemdende clip voor Michael Penn.

Álex de la Iglesia: Fran Perea – Carnaval
Álex de la Iglesia houdt van een carnavaleske sfeer, getuige cultfilms Witching and Bitching en Balada Triste de Trompeta. Voor de clip van Fran Perea’s Carnaval kan hij wederom zijn speelse, extravagante kant omarmen, want het is de vormgeving die hier in het oog springt.

Joel Schumacher: Bush – Letting the Cables Sleep
Joel Schumacher heeft meerdere clips geregisseerd, maar de meeste daarvan waren tie-ins voor zijn films, waaronder Seals Kiss From A Rose voor Batman Forever enThe Beginning is the End is the Beginning van Smashing Pumpkins voor Batman & Robin. Deze clip voor Letting the Cables Sleep van Bush staat op zichzelf en is ambitieus in verhaal en emotie. De verwijzingen naar de beroemde seksscène in Don’t Look Now zullen de cinefiel niet ontgaan.

Larry Clark: Chris Isaak – Solitary Man
Ik sjoemel een beetje, want ik had aangegeven geen regisseurs te behandelen die doorbraken als videoclipregisseur voordat ze filmregisseur waren. Dat is niet helemaal het geval bij Larry Clark, want zijn enige wapenfeit is deze clip voor Chris Isaaks Solitary Man. Maar het is wel een clip met een grote significantie binnen het oeuvre van Clark. Clark, die begon als fotograaf, twijfelde of hij de overstap durfde te maken naar film. Deze clip was zijn eerste poging iets te maken met bewegend beeld. Twee jaar later kwam Kids.

Sofia Coppola: Phoenix – Chloroform
Ik had ook een aantal andere clips kunnen bespreken in het oeuvre van Sofia Coppola. Haar vroege werk voor The Flaming Lips (This Here Giraffe); City Girl van Kevin Shields, gemaakt voor de Lost in Translation-soundtrack of haar clips voor The White Stripes (I Just Don’t Know What to Do With Myself) en Air (Playground Love). Die laatste twee zijn in mijn ogen echter te bekend. Deze clip voor Chloroform van Phoenix, waarin de camera de reacties van een uitzinnig publiek van tienermeiden in ogenschouw neemt, is ook een klein pareltje. Coppola is overigens getrouwd met Thomas Mars, de frontman van Phoenix.

Guy Ritchie: Madonna – What It Feels Like For a Girl
Guy Ritchie en Madonna waren hét sterrenkoppel van het begin van deze eeuw, en hun huwelijk leverde twee samenwerkingen op: de kritische en financiële flop Swept Away, en deze clip voor What It Feels Like For a Girl. De clip was behoorlijk controversieel, wat voor Madonna niet de eerste, en niet de laatste keer zou zijn. In Amerika weigerde MTV en VH1 de clip te draaien, en in veel Europese landen mocht hij pas na 21.00 ‘s avonds vertoond worden. Daarom besloot men deels over te gaan op een online release, wat in 2001 behoorlijk vernieuwend was.

Isaac Julien: Peter Gabriel en Youssou N’Dour – Shaking the Tree
Shaking the Tree is oorspronkelijk een nummer van de Senegalese zanger Youssou N’Dour, maar werd pas een hit toen Peter Gabriel een nieuwe versie opnam voor zijn Greatest Hits-album met dezelfde naam. Voor de clip werd Isaac Julien gevraagd. Deze filmmaker is vooral bekend vanwege zijn geweldige experimentele documentaires Looking for Langston, Young Soul Rebels en Derek (over zijn goede vriend Derek Jarman). Julien nam de clip op in Senegal, waardoor Gabriel een beetje uit zijn element lijkt te zijn. Hoewel de eerste naam op de marquee die van Gabriel is, is dit mede daardoor toch echt de Youssou N’Dour-show.

Catherine Hardwicke: Lady Gaga – Til It Happens to You
Lady Gaga’s Til It Happens to You, gemaakt voor de documentaire The Hunting Ground, is een zware, expliciete clip met een belangrijke boodschap. Catherine Hardwicke (Thirteen, Twilight) toont de gevolgen van seksueel geweld bij jonge mensen, en toont ook hoe ze hun trauma’s kunnen verwerken door steun van hun naasten. Daardoor eindigt de clip hoopvol.

Steven Soderbergh: DTCV – Histoire Seule
Tijdens zijn sabbatical in 2016 maakte Soderbergh een hele reeks edits voor zijn blog, waarbij hij klassieke films grondig door een mangel haalde, vergeleek met shots uit zijn eigen films, of hercontextualiseerde. Zo maakte hij een mashup van Hitchcocks en Gus van Sants Psycho, en een hermontage van Raiders of the Lost Ark in zwartwit. Soderbergh maakte in die periode ook zijn eerste (en enige) videoclip voor Histoire Seule van DTCV, die valt binnen dezelfde montage-experimenten van Soderbergh: zelf geschoten beelden worden afgewisseld met hergebruikt stockfilm-materiaal, in wat Soderbergh een ode noemt aan Godards Histoire(s) du cinéma.

Martin Koolhoven: Hakkuhbar – Gabbersaurus
Voordat Martin Koolhoven doorbrak als Nederlands bekendste levende regisseur na Paul Verhoeven, maakte hij een aantal videoclips voor Hakkuhbar, het gabberproject van zijn goede vriend Bob Fosko (De Raggende Manne). Een van die clips is Gabbersaurus, een energieke video waarin knullige prehistorische-kostuums, fishbowl-lens-effecten en stampende gabbers vechten om de aandacht.

Derek Jarman: Pet Shop Boys – It’s A Sin
Terwijl hij al flink naam maakte als cultregisseur en avant-garde queerfilmmaker kluste Derek Jarman ook stevig bij als videoclipregisseur. De beste van zijn clips is die voor It’s A Sin, waarin een rechtszaak ten tijde van de inquisitie wordt afgewisseld met surrealistische interpretaties van de zeven hoofdzonden. De clip doet sterk denken aan Ken Russells The Devils, wat niet verwonderlijk is, als je bedenkt dat Jarman set-designer voor die film was.

Jem Cohen: R.E.M – Nightswimming
Jem Cohen is de regisseur van pareltjes als Chain en Museum Hours. Zijn films kenmerken zich door zijn oog voor kleine, menselijke details en melancholische toon. Er is geen perfectere match denkbaar voor Nightswimming, een prachtige melancholische ballad die even specifiek en kwetsbaar is als het werk van Cohen.

Takashi Miike: Koji Kikkawa –Pandora
Takashi Miike heeft meer dan honderd films gemaakt, maar er staat slechts één videoclip op zijn naam. De clip voor Koji Kikkawa’s Pandora is onmiskenbaar Miike: van het gory samurai-geweld en de over-de-top-humor tot het versmelten van genres en experimenten met animatie. Heerlijke bombast.

Neil Jordan: U2 – Red Hill Mining Town
De tweede keer dat U2 op een van deze lijsten voorkomt, en de tweede keer dat U2 niet tevreden bleek over de videoclip en hem in de kluis stopte. Waar Donald Cammels Pride (In the Name of Love) echter uiteindelijk later wél wijdverbreid vertoond werd is deze clip voor Red Hill Mining Town door Neil Jordan inmiddels een beetje vergeten. Dat ligt deels aan het nummer, want het is niet een van de sterkere singles van U2, maar deels ook aan de clip, die constant op hetzelfde register blijft. U2 besloot uiteindelijk te kiezen voor een andere single, waar je misschien wél van hebt gehoord: I Still Haven’t Found What I’m Looking For.

Peter Strickland: A Hawk and a Hacksaw – The Magic Spring
Strickland, meester van genre-pastiches als Berberian Sound Studio, In Fabric en Duke of Burgundy brengt een ode aan experimentele filmtechnieken uit de stille cinema-periode, en koppelt die aan oude Hungaarse vruchtbaarheidsrituelen. Het resultaat is hypnotische, begeesterde cinema, die de rituele kracht van film toont.

Cameron Crowe: Pearl Jam – The Fixer
Laat het maar aan Cameron Crowe over om een live-performance interessanter te filmen dan menig ander filmmaker. De truc is de band zo dicht op de huid te zitten dat de achtergrond-projecties in de speelruimte een groot gedeelte van het beeld overnemen. Een effectief spel met schaal en ritme.

Bernard Rose: Bronski Beat – Smalltown Boy
Bernard Rose, regisseur van cultclassics als Paperhouse, Candyman en Immortal Beloved, maakte aan het begin van zijn carrière een handvol videoclips, waaronder deze sterke en sociaal geëngageerde voor Bronski Beat. Het nummer werd een ‘gay anthem’ en dat is mede te danken aan de invoelbare clip van Rose.

Guy Maddin: Sparklehorse – It’s A Wonderful Life
Sparklehorse vroeg een handvol bevriende filmmakers videoclips te maken bij zijn album It’s a Wonderful Life. Onder hen waren de eerder genoemde Quay Brothers en Jen Cohen, maar ook Canadese cultfilmer Guy Maddin, bekend van zijn stilistische odes aan stille cinema. Maddin mocht de titeltrack voor zijn rekening nemen en maakte een fantasmagorische carrousel, die goed past bij het walsje.

Wim Wenders: Eels – Souljacker Pt. 1
Wenders doet vaak een beroep op bevriende muzikanten, zoals duidelijk werd bij de soundtrack van Bis ans Ende der Welt, en cast deze ook regelmatig in zijn films (zie Nick Cave in Der Himmel Über Berlin, Lou Reed in In weiter Ferne, so nah! en Bono in The Million Dollar Hotel). Hij maakt ook weleens een videoclip, waaronder een handvol voor U2 en eentje voor Talking Heads. De meest tegendraadse videoclip in het oeuvre van Wenders is echter deze voor Souljacker Pt. 1, een voor Wenders doen wat duistere en grimmige rockclip. In de korte film die Wenders maakte voor de omnibusfilm Ten Minutes Older-The Trumpet leverde Eels een aantal nummers aan voor de soundtrack, waaronder ook dit nummer.

Sylvian Chomet: Stromae – Carmen
Sylvian Chomet, de regisseur achter animatieklassiekers Les Triplettes de Belleville en L’Illusionniste, houdt van karikaturen, en hakt daarin soms met een wat botte bijl. Qua animatie is de clip voor Carmen echt geweldig, maar qua boodschap verschilt de clip niet van een honderdtal boomer-cartoons met dezelfde insteek: social media = slecht.

Pascal Laugier: Mylène Farmer – City of Love
Pascal Laugier (Martyrs, Incident in a Ghostland) zou ooit een remake maken van Clive Barkers Hellraiser, en de clip voor Mylène Farmer’s City of Love laat zien wat een gemis het is dat die nooit van de grond is gekomen. In de clip zien we Farmer als een Cenobite-achtige vleermuisvrouw die leert wat liefde is. Een prachtige, melancholische horrorclip.

Tim Burton: The Killers – Bones
Tim Burton maakte slechts twee keer een videoclip, beiden keren voor The Killers. De leukste van de twee is deze ode aan Ray Harryhausen, want Burton is op zijn best als hij leentjebuur speelt bij filmmakers die hij als kind bewonderde.

Todd Haynes: Sonic Youth – Disappearer
Todd Haynes is geen vreemde wanneer het aankomt op de combinatie muziek en cinema: zo maakte hij de verkapte Bowie-biopic Velvet Goldmine, de Bob Dylan-ode I’m Not There en de door de erfgenamen van Karen Carpenter verboden biopic Superstar: The Karen Carpenter Story. Daarom is het extra verwonderlijk dat Todd Haynes maar één keer een videoclip maakte, maar dat is dan meteen wel een voor Sonic Youth: een lekker rommelige no-budget-clip bij het nummer Disappearer.

Tobe Hooper: Billy Idol – Dancing With Myself
Soms komt het voor dat een bekende regisseur een bekende clip maakt bij een bekend nummer, maar dat toch niemand lijkt op te merken dat er een groot regisseur aan het roer staat. Vrienden bij wie ik het navroeg, inclusief heel wat kenners van muziektrivia, waren verbaasd als ik toen ze erachter kwamen dat de dystopische videoclip bij Billy Idols Dancing With Myself afkomstig is van niemand minder dan Mister Texas Chain Saw Massacre himself, Tobe Hooper.