Chilling Adventures of Sabrina: Seizoen 2

Chilling Adventures of Sabrina knutselt een huis-tuin-en-keukenfantasie bij elkaar die doet geloven in een toekomst van vrolijk samenzijn. Met een bombastische husseling van tradities bouwt het tweede seizoen een beeld van religieuze brokstukken om in te geloven.

Na het eerste seizoen koos Sabrina op haar zestiende verjaardag als half heks, half mens uiteindelijk voor de heksenschool. Haar vriendschappen in de mensenwereld staan op een lager pitje ten faveure van nieuwe vriendje Nicholas Scratch. Toch raakt ze nog steeds bij tijd en wijle in de penarie, terwijl ze meer leert over wat Satan in petto heeft voor haar. Dat blijkt apocalyptisch te zijn. Father Blackwood, de Satanische hogepriester die de school leidt, kan haar tantes Hilda en Zelda weer op het matje roepen.

Het schrijversteam onder leiding van ontwikkelaar Roberto Aguirre-Sacasa brengt de intrigerende premisse van een tienerheks die niet kan kiezen tussen twee werelden bijna om zeep. Het is net als in Riverdale, van hetzelfde team, een parade van personages die statisch gevoelens kenbaar maken via dialogen. Daarbij achten de schrijvers het van belang plotelementen letterlijk uit te spellen, iets waar de manipulatieve Ms. Wardwell (Michelle Gomez) in schittert als ze al haar gedachtes weer eens deelt met haar raaf. Het lijkt welhaast noodzakelijk, aangezien de motivaties van personages dermate grillig zijn dat het riekt naar opportunisme van Aguirre-Sacasa en co.

Griezelen is in Chilling Adventures of Sabrina vooral een banale spookhuisrit, waarbij de verschillende monsters zo plastisch mogelijk in beeld komen. Onbehagen door onzekerheid bestaat hier niet, want ook visueel speelt expositie troef. Het regieteam lijkt een angst voor het onbekende te hebben en te weigeren deze angst over te brengen. Satans eerste verschijning als groteske geitenman is daardoor eerder triviaal dan bloedstollend.

Onderliggend aan deze onbeholpenheid zit echter een aandoenlijke geestdrift voor het verborgen Greendale en haar inwoners. Kiernan Shipka is betoverend dankzij haar geanimeerde vertolking, die Sabrina neerzet als guitig met het hart op de goede plek. In de rol van een anti-Sabrina zorgt ze voor een spaarzaam angstwekkend moment. Ook haar mentoren brengen de wereld tot leven. De zorgzame Hilda (Lucy Davis) en trotse Zelda (Miranda Otto) hebben een geestige dynamiek die van Sabrina’s perikelen amusant kattenkwaad maken. En wellicht met behulp van knullige monologen transformeert Michelle Gomez de demon Lilith in het lichaam van Ms. Wardwell tot een kolderieke booswicht.

Chilling Adventures of Sabrina krikt alles enthousiast op tot elf op een schaal van tien. Personages steken fier uit in de immer nevelige omgeving, die Greendale adequaat omtovert tot een mysterieuze plaats van delicten. Zonder in Riverdales adoratie van ontblote borstkassen en strakke pakjes te vervallen, is ook hier duidelijk dat een opgeklopte vorm van schoonheid regeert. Begeleid door weinig subtiele muziek staat iedereen mooi dan wel melodramatisch te wezen. Elke aflevering verhoogt ondertussen de inzet tot megalomane proporties en verlaagt de geloofwaardigheid in eenzelfde mate.

Deze sneltrein culmineert als Satan op aarde wederkeert als jonge kanjer in lendendoek. Een potsierlijke introductie die is voorzien van dermate oprechte extase dat het de kunstmatigheid ontstijgt. Chilling Adventures of Sabrina is een en al hyperbombast. Het beeld is losgeraakt van de realiteit waarnaar het ooit verwees en leeft enkel voor de overdrijving. In het maximalisme van productiemaatschappij Berlanti telt alleen de resonantie.

Zo is de serie een reflectie van het dagelijks leven waar de voortrazende proliferatie van data de vervreemding accelereert. Het individu is verworden tot een schakel in een autonoom opererend systeem dat louter de productiviteit als rechtmatig doel erkent. Het leven is kaal geworden, omdat alleen de arbeid telt en overige waarden zijn gereduceerd tot pragmatisch gereedschap. De gebrekkige controle over de losgeslagen technologische exploitatie van het leven op aarde betekent psychisch verval. Het ontbreken van individuele grip op leven binnen dit systeem dankzij overmatige socialisatie leidt tot gevoelens van machteloosheid. Men is op en kan niets meer.

Deze machteloosheid zit expliciet in de hyperbombast van Chilling Adventures of Sabrina met excessieve identiteitspolitiek. Hierbij trappen de schrijvers ondanks het botte gereedschap waarmee ze de boodschap overbrengen niet in de valkuil van egocentrisme. Ongeacht een aantal geforceerde verwijzingen, zoals de grijpgrage opperpriester Methusalem, is de kern persoonlijke groei waarbij men nader tot elkaar komt. Zo is Susie’s transitie naar Theo voor de serie verrassend ingetogen. Sabrina’s idealisme om heks en mens samen te laten leven is pakkend door Shipka’s bravado. En het fascisme van de misogyne Father Blackwood is dermate buitensporig dat er eerder sprake is van met zelfkennis knipogen over identiteit dan prediken.

Hierbij is de onbeholpen inconsistentie van het schrijversteam, die plot en personage graag laten rammelen aan alle kanten, niet alleen een zonde maar ook een deugd. De schrijvers fröbelen naar hartenlust een van semireligieuze horrorsymboliek doordrenkte, eigenzinnige mythologie bij elkaar. Van Bijbelse dan wel obscure Abrahamitische referenties naar heidense tradities tot Dorian Gray. Dit levert kwinkslagen op zoals de inversie van Katholicisme in het heksengeloof, met uitspraken als ‘let’s get the heaven out of here.’ Ook op groter niveau smeedt de serie verscheidene gebruiken samen tot een spannend geheel. Met name de aflevering Lupercalia excelleert in het scheppen van een speels amalgaam van tradities met een onstuimige dans van verhoudingen.

De kaalheid des levens betekent dat het heilige tegenwoordig profaan is. De behoefte aan spiritueel inzicht woekert echter voort. Ooit verbonden grote verhalen over het wezen van de wereld, maar deze zijn wegens praktische onaannemelijkheid verdwenen. Kennis bracht ook scepsis, en het lijkt of men nergens meer in kan geloven. Toch is er tegenwoordig een sensibiliteit dat reconstructie van een nieuw groot verhaal mogelijk is, het metamodernisme. Tegen beter weten in met de kennis dat een groot verhaal op contingentie is gebaseerd, tracht de metamodernist pluraliteit terug te brengen tot een geheel.

De huis-tuin-en-keukenfantasie van Chilling Adventures of Sabrina past naadloos in deze sensibiliteit. De serie schept ruimte om het transcendentale te hervinden in de brokstukken van voormalig heiligdom.

Het exces van fantasieverwijzingen geeft vrolijk beeld van de toekomst. Tegenover het rigoureuze intellect van de productieve mentaliteit zet het een speelse houding om religieuze sensibiliteit te heruitvinden, waarbij het idee dat meerdere wegen naar Rome leiden aanleiding is tot vreugde in plaats van scepsis. Op deze manier brengt Sabrina in diversiteit juist samen en geeft de serie een blauwdruk voor de spirituele heropleving noodzakelijk voor een opstand tegen het industriële systeem.