Booksmart

Een effectgerichte film probeert zijn doelgroep te overbluffen. In dit geval zijn Young Adult-millennials de klos. Booksmart verschiet haar kruit met wisselend succes.

De frisse filmtitel is welbewust dubbelzinnig. In de meest letterlijke betekenis zijn Amy (Kaitlyn Dever) en Molly (Beanie Feldstein) boekennerds pur sang. Highschool doorstaan ze als een siamese tweeling: in deze typische fase van groepjes, hokjes en vakjes hebben ze vooral elkaar. Een vroege scène toont hoe de twee jonge protagonisten worden voorgetrokken door een leraar, wat hen natuurlijk op scheve blikken van klasgenoten komt te staan. Met zulke gebaande paden kan het coming of age-genre anno 2019 weinig, en het duurt dan ook niet lang voor de film z’n kaarten opnieuw schudt. Enter de tweede betekenis van ‘booksmart’: je moet een boek nooit voorbarig op z’n omslag beoordelen.

Amy en Molly hebben zich tot op heden nog nooit aan een feestje gewaagd, en hun intellectuele plannen voor de vooravond van hun afstudeerceremonie hebben ze dan ook al gesmeed. Ken Burns’ vier uur lange documentaire The Dust Bowl (2012) kunnen ze natuurlijk niet missen. Molly houdt zich het naïeve beeld voor dat vervolgstudies alleen weggelegd zijn voor de meest toegewijde studenten, tot ze verneemt dat de deuren van Yale kennelijk ook voor de grootste feestbeesten openstaan. Een tragische vergissing: nerd zijn loont niet! Na deze openbaring moet het roer natuurlijk om. Tijd om de bloemetjes buiten te zetten, en dat moet ook de van nature passieve Amy weten. Gelukkig geeft highschool-hunk Nick (Mason Gooding) precies vanavond een tuinfeest.

In een interview stelt debuterend regisseuse Olivia Wilde dat ze Booksmart de vibe wilde meegeven van een krachtige actiefilm, waarin de twee heldinnen in buddy cop-modus de nacht moeten overleven. De film doet op dit vlak denken aan Young Adult-flick Paper Towns (2015), die begint met de nachtelijke capriolen en dollemansacties van de rebels-mysterieuze Margo (Cara Delevingne) en de ingetogen Quentin (Nat Wolff). Expliciet botsende karakters doen het goed in coming of age-films die zich op de band tussen twee personages concentreren: ze bieden scenaristen de ruimte om verschil uit te spelen in ruzies, herenigingen en wegen die zich uiteindelijk onvermijdelijk zullen scheiden. In Booksmart leidt dit er op den duur toe dat de verwantschap met Greta Gerwigs Lady Bird (2017) zich steeds sterker aandient. De laatste akte herbergt een scherpe parallel tussen de manier waarop beide scripts hun plotlijnen afwerken. Geleidelijk naderen de twee vriendinnen eenzelfde kruispunt als Saoirse Ronan en Laurie Metcalf.

Booksmart toont zich het meest effectief in de manier waarop Wilde de tijdsgeest voor bevoorrechte tieners toont zonder de bijbehorende symptomen al te veel te benadrukken – zo wordt een heftige ruzie tussen Amy en Molly, een kantelpunt in het script, driftig op beeld vastgelegd door de vele aanwezigen. Over privacy en respect geen woord; het leed van de één levert de ander weer wat aandacht op.

Ondertussen besteedt Wilde wel degelijk voldoende aandacht aan de band tussen de twee protagonisten. Maar waar een recent indie-succes als Eighth Grade (2018) voorbij typeren ging en écht een gevoelige snaar raakte, blijft deze film te veel hangen in verschillende vormen van effectbejag, waardoor inhoudelijke scherpte ontbreekt. Klassenverschillen worden getoond maar niet bevraagd. Lyrische slow motion-registraties en pompende poptracks pimpen genreclichés. Daarnaast wil Wilde via een zonderlinge pizzabezorger die Amy en Molly onderweg treffen óók nog iets zeggen over het gemak waarmee de dreiging van seksueel misbruik voor jonge vrouwen reëel kan worden. Het belang van dit onderwerp is niet te betwisten, maar in Booksmart mist de urgentie: de scènes in kwestie zijn meer statement dan drama.

Aan de eindstreep mikt Wilde op plezier en herkenbaarheid. Ze doet dat op een manier die veel te wensen overlaat, maar door de ogen van haar doelgroep zal ze waarschijnlijk met vlag en wimpel slagen. Laat diezelfde doelgroep nu net het halve werk doen.