Beste films van 2016 (deel 1)

Wat waren volgens de Cine-redacteuren de beste films van dit jaar? En wat is de uiteindelijke Cine top 10 van 2016 geworden? Vandaag het eerste deel, morgen deel 2. Eén conclusie kunnen we gelijk al trekken: de variëteit aan verschillende filmtitels onder de redacteuren is enorm!

Bouke

1 – The Assassin
2 – Anomalisa
3 – Toni Erdmann
4 – Cemetery of Splendour
5 – Elle
6 – High-Rise
7 – Arrival
8 – The Red Turtle
9 – The Wailing
10 – La Fille Inconnue

2016 is voor mij het jaar van de paradoxale films. De films die een schijnbaar onoverbrugbare tegenstelling als de spil van het verhaal hebben. Dat begint al met The Assassin, een film die in tegenstelling tot vrijwel alle films over huurmoordenaars niet fatalistisch is. Anomalisa gaat over een zelfdestructief, narcistisch personage. Tot het niet meer over dat personage gaat, en een glimp van verlossing prijsgeeft. En Toni Erdmann, over een grappenmakende vader die continu lijkt af te leiden van wat belangrijk is, maar die eigenlijk iedere herinnering waardevoller probeert te maken.

Conclusie: het was een goed gevuld filmjaar. Ik kon persoonlijk uit meer dan twintig films kiezen die een plek in mijn top tien verdienden. Wederom kan ik zeggen dat film dit jaar een verrijking van mijn leven was.

Dandyano

1 – The Red Turtle
2 – Sully
3 – Cafe Society
4 – The Neon Demon
5 – Hell or High Water
6 – Nocturnal Animals
7 – I, Daniel Blake
8 – Deadpool
9 – Don’t Breathe
10 – Captain America

2016 was het jaar waarin gehypte films het niet hebben waargemaakt (Suicide Squad, Batman v Superman, Ben Hur) en waarin ‘kleine’ films over echte mensen de spotlight claimden (I, Daniel Blake, Hell or High Water, Sully) met The Red Turtle als hoogtepunt. Het was ook het jaar waarin wij voor het eerst met Cine op het Cannes Film Festival aanwezig waren, en de selectie die daar gemaakt werd, gaf een goede weerspiegeling van het filmjaar 2016. Europese cinema heeft ook weer meer terrein gewonnen dit jaar, en in 2017 zal Martin Koolhovens Brimstone daar nog een schepje bovenop doen.

Kijkend naar de lijstjes van mijn Cine collega’s komt vooral naar voren hoe divers die zijn. Dat zal ook tijdens de awardperiodes blijken, zo voorspel ik. Wat mij in ieder geval tevreden heeft gestemd in 2016 is het hoge aantal kwalitatieve horrorfilms. Don’t Breathe uiteraard, maar ook The Conjuring 2 en The Witch waren ijzersterke films. Ik eindig met een niet zo gewaagde voorspelling: 2017 gaat het jaar van Guardians of the Galaxy vol. 2 worden. Mark my words.

Elise

1 – One More Time With Feeling
2 – Toni Erdmann
3 – The Wailing
4 – High-Rise
5 – Certain Women
6 – Elle
7 – El Abrazo de la Serpiente
8 – Midnight Special
9 – The Neon Demon
10 – Tower

Als ik één film moet kiezen die symbool staat voor dit filmjaar, dan is het Arrival van Denis Villeneuve. Niet omdat het mijn favoriete film is van dit jaar (wel één van de overigens), maar omdat de uitdaging waar de personages voor worden gesteld in mijn ogen dit filmjaar samenvat. Arrival gaat over buitenaardse wezens waarvan de taal vormen aanneemt die wij mensen niet direct herkennen. En om die taal te kunnen interpreteren, moeten we de handvatten waarmee we waarnemen durven loslaten, om zo opnieuw te leren kijken. Datzelfde gevoel kreeg ik bij veel films die ik dit jaar zag. Films die, misschien in reactie op het succes van televisieseries die vaak een bijna literaire opzet hebben, het narratief hebben ingewisseld voor ontregeling en een bijna viscerale ervaring.

En zoals Arrival leert dat taal ons denken kan vormen, zo heeft het opzij schuiven van een narratief ook gevolgen voor de visie van deze films op de wereld. Wie het narratief verlaat, komt al snel op het terrein van het absurdisme, dat het leven laat zien als een reeks situaties. Zonder logica, zonder grotere zingeving. Films als High-Rise, Swiss Army Man en Toni Erdmann onderzoeken die wereld op zeer eigen manieren. Maar allemaal door ons als toeschouwer te ontregelen. Het maakt ons bijna onmogelijk om met ons arsenaal aan terminologie en conventies iets zinnigs te zeggen over deze films.

Het was dan ook een jaar vol zoeken naar manieren om te schrijven over deze films die recht deed aan mijn ervaring ervan. Soms slaagde ik daar in, even vaak niet. Dat was frustrerend, verwarrend, maar al dat vallen en opstaan is vooral iets om als criticus ontzettend te omarmen. Want wanneer film ontsnapt aan je vocabulaire, betekent het dat film evolueert. Die vaak gehoorde roep dat cinema dood is, of op z’n minst op sterven ligt? Onzin. Film leeft.

George

1 – Toni Erdmann
2 – Cameraperson
3 – La Academia de las Musas
4 – El Botón de Nacár
5 – Strike a pose
6 – Nuts!
7 – Innocence of memories
8 – The Witch
9 – Certain Women
10 – The Forbidden Room

Het was een jaar dat voor mij vooral uitblonk in bijzondere festivalfilms die helaas geen reguliere release kregen. Dat blijkt ook uit mijn selectie waarvan meer dan de helft niet te zien was in de bioscoop. Festivals zijn naar mijn mening daarom steeds belangrijker aan het worden voor het zien van onderbelichte titels die soms maar een beperkte release krijgen op Netflix of dvd. Dat kwalitatief goede films niet beloond worden met een bioscooprelease blijft een netelige kwestie. The Witch was bijvoorbeeld één van de betere horrorfilms van het afgelopen jaar en werd door fans op Imagine verkozen tot beste film. Waarom distributeurs dan toch kiezen voor het uitbrengen van voorspelbare meuk in plaats van een film die zich bewezen heeft, blijft voor mij een raadsel.

Verder waren er in 2016 erg veel goede documentaires die opvielen door hun eigenzinnige stijl en de manier waarop ze de mogelijkheden en beperkingen van het medium op intelligente wijze onderzochten. Wat de grotere films betreft vond ik 2016 een beetje tegenvallen. Hail Caesar!, The Neon Demon en La fille inconnue maakten niet zoveel indruk, terwijl Nocturnal Animals voor mij de grootste teleurstelling was van 2016.

Indra

1 – An
2 – The Nice Guys
3 – The Big Short

Mijn top 3 over 2016 (ik zag te weinig voor een sterke top 10) lijkt op het eerste oog een beetje all-over-the-place. Maar er is wel een gemene deler. Al deze films gaan over verschoppelingen. The Big Short brengt op een bijzondere manier een ingewikkeld onderwerp in begrijpelijke taal over het voetlicht. En dat is al een prestatie op zich, want hoe verbeeld je het ontstaan van de kredietcrisis? De film houdt het midden tussen drama en documentaire. McKay voert een aantal zonderlingen op die het instorten van de Amerikaanse huizenmarkt voorspellen. Het jargon vliegt je om de oren. Intussen zie je de contouren van de chaos ontstaan. The Big Short vormt zo een effectief moreel kader om je aan te spiegelen. Dan The Nice Guys Veel aan deze film is alles behalve nice. Sterker nog, The Nice Guys is hard en grof. Af en toe wens je gewoon te snacken op een wat simpeler film die recht voor zijn raap brengt wat je ervan verwacht. The Nice Guys is zo’n film. Het Japanse An is met stip mijn favoriet. Het heeft alle ingrediënten van het soort film dat ik fijn vind. Letterlijk ook, want voedsel speelt een belangrijke rol. De film heeft een sterke spirituele ondertoon, benadrukt door de bijna rituele bereiding van de bonenpasta. Na het kijken van An wil je gelijk de keuken in.