Ben is Back

Hoe wijs je je eigen kind af? Wanneer Ben (Lucas Hedges) op kerstochtend plotseling voor de deur van zijn ouderlijk huis staat, is dat de vraag waar Holly Burns (Julia Roberts) zich voor gesteld ziet in het door Peter Hedges geschreven en geregisseerde Ben is
Back. Aanvankelijk schuift ze de vraag resoluut weg. Ze stapt uit de auto en omarmt haar zoon. Wat kun je anders? Tegenover haar tienerdochter houdt ze vol dat het duidelijk beter gaat met Ben. ‘He gained some weight, he’s got the sparkle back in his eyes,’ zegt ze op een optimistische toon die misschien vooral haarzelf moet overtuigen.

Wanneer Bens stiefvader Neal (Courtney B. Vance) thuiskomt is die resoluut: Ben moet terug. Terug naar de afkickkliniek die hem heeft geholpen om al ruim zeventig dagen clean te zijn, maar al die dagen zeggen niets over morgen. Zelfs niet over vandaag. En voor Ben is thuis en zelfs de mensen daarin een verzameling memorabilia van een tijdperk dat hij achter zich tracht te laten. Elke kamer in het huis, elke straathoek in de buurt draagt wel een herinnering aan zijn drugsgebruik. En dus zou het beter zijn als hij weer gaat. Maar het gezin besluit Ben toch te laten blijven. Eén dag. Onder strikte voorwaarden. Het is als het moment in een horrorscenario waarin de personages besluiten om toch dat verlaten huis te betreden. Met dat verschil dat de keuze in Ben is Back zo ontzettend veel begrijpelijker is.

De paradox bij verslaving is dat er voor iemand zijn vaak alleen kan door een stap terug te zetten. Want het vangnet dat je probeert te zijn helpt iemand niet overeind, maar biedt vooral de mogelijkheid steeds opnieuw te vallen.  Dat liet eind vorig jaar ook Felix Van Groeningen in Beautiful Boy zien, een film waarmee Ben is Back onherroepelijk vergeleken wordt, omdat ze zo kort na elkaar verschijnen, allebei gaan over een witte jongen uit een welgesteld milieu verslaafd aan drugs en allebei misschien nog wel meer dan dat over de ouder(s) die in al hun pogingen te helpen toch vooral hulpeloos zijn. Maar waar Beautiful Boy de worsteling met verslaving over een periode van jaren toonde, daar condenseert Peter Hedges in zijn film de tijd juist tot een etmaal.

En dat etmaal mondt uit in een nachtelijke trip down memory lane, wanneer een onvoorziene situatie Ben ertoe dwingt de plekken en mensen uit zijn drugsverleden op te zoeken. Holly vergezelt hem op die trip, en krijgt zo voor het eerst de dieptes te zien waarin haar zoon was afgegleden, naartoe was getrokken door zijn drugsgebruik. Het doet haar beseffen dat ze geen idee heeft. Julia Roberts speelt een ijzersterke rol als Holly. Constant zien we in haar dat conflict tussen het wantrouwen en de strengheid die ze zich eigen heeft gemaakt en het overweldigende instinct je kind in de armen te nemen en tegen je aan te drukken.

Ben is Back is op z’n best wanneer de hectiek van die lange nacht de plot dreigt te ontsporen. Want als er iets op de film is aan te merken, is het dat de overkoepelende verhaallijn net iets te bedacht voelt. Ik denk dat het niet voor niets is dat veel van de beste films over verslaving, zoals Trainspotting van Danny Boyle, Heaven Knows What van de gebroeders Safdie of Jerry Schatzbergs The Panic in Needle Park, een episodische structuur hebben. Ben is Back voelt soms net wat te gepolijst, terwijl juist het rafelen de essentie blootlegt: het verlies van grip, het manipuleren, de grilligheid.

Evenals Roberts zet Lucas Hedges (zoon van regisseur Peter Hedges) een mooie rol neer. We zien een jongen die ontzettend graag wil, maar daarvoor constant de kracht moet opbrengen te vechten tegen het deel van zijn brein dat niet-aflatend vraagt om drugs. Als Ben is Back iets heel duidelijk maakt, is het dat de strijd tegen verslaving nooit eindigt en ook niet makkelijker wordt. ‘I’ve been clean for 77 days now’, zegt Ben tijdens een bijeenkomst, ‘and right now all I want is to get to 78.’ Die zin treft de kern van het gevecht dat hij voert. Want zo simpel is het, en tegelijk zo godsgruwelijk moeilijk.