Beautiful Boy

Beautiful Boy gaat inderdaad, zoals de titel al doet vermoeden, over een mooie jongen, gespeeld door de Frans-Amerikaanse rijzende ster Timothée Chalamet. Alleen zijn naam is al wonderbaarlijk mooi. Hij veroverde voor het eerst een deeltje van mijn hart toen hij Elio speelde in Call Me by Your Name en later met Lady Bird, en met mij ongetwijfeld vele andere minder- en meerjarige vrouwen. En nu, trok hij mijn hart uit elkaar, compleet aan diggelen. Beautiful Boy is namelijk hartverscheurend mooi. Zo mooi, en tegelijk zo diep triest, dat het lichamelijk pijn doet. De Belgische Felix Van Groeningen, de regisseur van onder andere The Broken Circle Breakdown, wist op de een of andere manier altijd al de juiste gevoelige snaren bij mij te raken. En nu, met Beautiful Boy, doet hij dat als nooit tevoren.

Het moge duidelijk zijn dat Beautiful Boy wel over meer gaat dan slechts over een goed uitziende jongeman met een gezegende DNA-mix, om iemand zo te kunnen raken. De film is gebaseerd op het waargebeurde verhaal en de memoires van vader en zoon David (Beautiful Boy: A Father’s Journey Through His Son’s Addiction) en Nic Sheff (Tweak: Growing Up on Methamphetamines). Deze wetenschap maakt het verhaal extra pijnlijk om te aanschouwen, maar ook extra realistisch en daarmee vormt het een sterke basis. De film richt zich op journalist David Sheff en zijn aan crystal meth-verslaafde zoon Nic Sheff. Hij kampte en worstelde jarenlang met deze verslaving en zijn wil om af te kicken. Wat dit verhaal pijnlijk duidelijk maakt, is dat het geven om een verslaafde net zo ingewikkeld en beladen is als de verslaving zelf. Het ontwricht niet alleen het leven van de verslaafde, maar van iedereen daar dicht omheen.

Waar Nics pijn vandaan komt is niet makkelijk te traceren. Het enige kritiekpuntje dat valt aan te merken op Beautiful Boy is dat de innerlijke oorzaken van deze verslaving nog iets meer uitgediept hadden mogen worden. Wat zijn zijn angsten, dromen, trauma’s, gedachten? Nic geeft slechts aan te zijn begonnen ‘omdat hij zich nooit beter had gevoeld’, dus bleef hij het doen. Later in de film omschrijft hij het als een zwart gat dat hij probeerde op te vullen. Anderzijds is dit een ware eyeopener voor de doorsnee kijker dat psychische problemen als depressies of verslavingen niet altijd voortkomen uit traumatische gebeurtenissen, en dat het dus iedereen kan overkomen die hier gevoelig voor is.

Nics ouders zijn gescheiden, maar hij is geliefd. Er zijn mensen die om hem geven. Hij staat er niet alleen voor, maar zo voelt hij zich wel. Deze pijn zit zo diep, dat deze liefde niet eens binnenkomt of de pijn verzacht. Het enige dat deze pijn tijdelijk verlicht is de vlaag van een drugstrip. Het begint onschuldig, met een jointje op het schoolterrein. Het is eerder regel dan uitzondering dat je dit uitprobeert tijdens je schooltijd. Maar al gauw stapt hij over op een pilletje hier, en een snuifje daar. Het begint steeds hardere vormen aan te nemen en de frequentie van zijn drugsgebruik begint ook langzaam maar zeker te stijgen. Wat begon als recreatief experimenteren mondt uit in een serieuze dagelijkse behoefte die zijn leven overneemt. Voordat hij er erg in heeft heeft de drugs hem bezeten als een demon die zijn lichaam in is geslopen en weigert deze te verlaten. Vanaf hier begint hij een interne strijd met het monster van een verslaving die dreigt al zijn kansen en toekomstdromen op het spel te zetten, laat staan zijn leven.

Uiteindelijk gaat dit verhaal over loslaten, tegen wil en dank in. Want hoe kun je iemand blijven helpen die niet geholpen wil worden? Dit is dan ook meteen het pijnlijkste en meest problematische stuk van het verhaal. Want loslaten betekent niet dat je niet meer om iemand geeft. Sterker nog: je kunt zoveel om iemand geven, dat je niet anders kunt. Zijn zoon glipt langzaam uit Davids leven, ver uit zijn (toe)zicht en controle, als zand dat tussen zijn vingers glijdt. Ondertussen gaat hij er zelf langzaam aan onderdoor, wat hem tot pijnlijke beseffen brengt en dwingt keuzes te maken die hij liever niet zou maken.

Beautiful Boy is de eerste Engelstalige speelfilm van Felix Van Groeningen, bovendien gefilmd in Los Angeles en San Francisco en geproduceerd door het Amerikaanse productiebedrijf Plan B Entertainment van Brad Pitt. De angst bestond – niet alleen bij mij – dat Van Groeningens stijl door deze sprong naar Hollywood nogal veramerikaanst zou raken en dat dit de geloofwaardigheid of gevoeligheid van zijn films zou aantasten. Gelukkig heeft hij het tegendeel bewezen – Beautiful Boy is oprechter, gevoeliger, en dichterbij het leven dan hij ooit tevoren gekomen is. Dat de film zich in Amerika afspeelt is geen vreemde keuze – naast het feit dat het oorspronkelijke verhaal zich hier ook heeft afgespeeld – gezien het feit dat Amerika zo hard wordt getroffen door drugsverslavingen. Er sterven nog altijd dagelijks tweehonderd mensen aan een overdosis in Amerika. Het is de grootste doodsoorzaak van mensen onder de vijftig. Er is geen enkele andere, betere manier om dit verhaal en deze boodschap naar zoveel mogelijk mensen over te brengen als met een film.

Er wordt een specifieke vertelstijl gehanteerd die een zeer vloeibare vorm kent, en de kijker soms op het verkeerde spoor zet. Het verhaal springt continu van het hoopvolle verleden, met de rotsvaste vader-zoonrelatie als leidraad, naar het grauwe heden waarin de tragiek en drama van de drugsverslaving de boventoon voert. Dit hevige contrast laat de scènes die zich in het heden afspelen extra pijnlijk aanvoelen. Je ziet Nic veranderen van een optimistische, hoopvolle jongen met grootse toekomstdromen, naar een afhankelijke en worstelende verslaafde met maar één doel voor ogen: zo snel en veel als mogelijk de volgende dosis scoren. Ook vader David verliest langzaam de hoop, hoewel hij deze nooit helemaal opgeeft, en altijd blijft vasthouden aan de liefde voor zijn zoon. Hiermee is het bovenal een verhaal over onvoorwaardelijke liefde en steun.

Van Groeningen had dan ook geen betere keuze kunnen maken voor de twee hoofdrolspelers van vader en zoon. Ze weten hun rollen zo overtuigend te vertolken, alsof ze letterlijk en figuurlijk in de huid zijn gekropen van hun personages. Steve Carell (als David) maakt een onuitwisbare indruk als de imperfecte en radeloze, maar bewonderenswaardige vaderfiguur, die koste wat het kost voor zijn zoon zal blijven vechten. Door zijn uitmuntende acteerwerk leef je moeiteloos met hem mee, en ga je van hem houden als personage en als vader, die niets minder dan lof en respect verdient. Timothée Chalamet bewijst wederom meer te zijn dan een knap koppie, met zijn enorme vermogen zich in te leven in zijn personages en emoties overtuigend, doch altijd ingetogen en nooit overdreven, over te brengen.

Daarnaast werkteVan Groeningen samen met zijn trouwe bondgenoten, zoals cinematograaf Ruben Impens en editor Nico Leunen, die de eigenheid van zijnfilms goed bewaken. De cinematografie is warm, doordacht en sfeervol als altijd in Van Groeningens films. Er wordt mooi gespeeld met het contrast tussen de zonovergoten landschappen van Los Angeles in betere tijden en de grauwe, donkere nachtscènes in uitzichtloze tijden. De soundtrack is zorgvuldig bij de scènes uitgekozen, met muziek van onder andere John Lennon, Sigur Ros, Roy Orbison, David Bowie en George Harrison. De muziek versterkt en verzacht tegelijkertijd, en draagt ook de zwaarte van het verhaal.

Beautiful Boy is verre van een gemakkelijke wegkijker. Het is een emotionele achtbaanrit van twee uur lang met alles erop en eraan; de hoogste hoogtes en de laagste dieptes. Kippenvel en tranen. Het is een ware tranentrekker die je ziel binnenstebuiten keert en je compleet gedesoriënteerd uit de bioscoopzaal laat lopen. Ten minste, dat is wat er met mij gebeurde, toen ik gauw weg vluchtte na een persvoorstelling met mascara tot op mijn kin. Hoe dan ook is het de moeite waard om tot het allerlaatste moment van de aftiteling te blijven zitten, en het allemaal maar over je heen te laten komen. Want wie geduldig afwacht wordt beloond. De laatste drie personen die in de zaal zaten weten wat ik bedoel.

Al met al vormen alle componenten van Beautiful Boy; het waargebeurde verhaal, het uitmuntende acteerwerk van met name beide hoofdpersonen, de cinematografie en de muziek, samen een even beeldschoon als pijnlijk document van zowel een verwoestende verslaving als ook een onvoorwaardelijke liefde tussen vader en zoon. Zo’n gevoelig en subtiel, doch hartverscheurend, drama neer weten te zetten zonder op melodramatisch vlak te overdrijven – en dit alles in Hollywood – is een ware prestatie. En daar mag de kersverse vader Felix Van Groeningen enorm trots op zijn.