A Land Imagined

Het gebeurt niet vaak dat de winnaar van het filmfestival van Locarno (Gouden Luipaard) een Nederlandse release krijgt. Yeo Siew Hua’s A Land Imagined is dan ook een stuk fascinerender dan veel zuinige (Amerikaanse) recensies doen vermoeden. Deze sfeerrijke film vol droomlogica gaat aan de haal met zijn bedrieglijk simpele premisse.

De eerste tien minuten van A Land Imagined lijken de toon te zetten voor een prettige, maar doorsnee neonoir. Ambiance en plot ademen de indruk dat de gebruikelijke antiheld geleidelijk een web van wantrouwen en verraad ingetrokken gaat worden. Lok (Peter Yu) is een agent die op een landwinningsterrein in het reusachtige havengebied van Singapore informatie inwint rond de verdwijning van Wang, een Chinese gastarbeider. Niet veel later blijkt ook diens collega Ajit verdwenen. Aanknopingspunt blijkt een plaatselijk cybercafé, een in neonlicht badende verblijfplaats voor nachtbrakers. Wang is ter plaatse gezien, en de eigenaresse (Yue Guo) gedraagt zich ook nog eens als de femme fatale van dienst. Alle elementen voor een genreflick zijn aanwezig. Tot de film ineens radicaal van perspectief verandert.

Met zijn tweede haven van de wereld en zijn krappe zes miljoen inwoners zou je schertsend kunnen zeggen dat Singapore meer haven dan land is. ‘Dertig jaar geleden was alles hier nog zee’, zeggen twee verschillende personages in afzonderlijke scènes. ‘We liggen nu waarschijnlijk in Maleisië’, klinkt het later. Schijnbaar onbelangrijke stukjes dialoog zijn in A Land Imagined middelen om de (trans)formatie van Singapore te begrijpen. Het is bijzonder knap dat Hua tenminste de illusie van realisme hoog weet te houden in een film die stilistisch én inhoudelijk vooral op het niveau van de verbeelding functioneert. Het ‘verbeelde land’ uit de titel biedt voldoende motivatie om na afloop eens op Google Maps te kijken. Gewoon, om te zien hoe het construct dat we Singapore noemen ingeklemd ligt tussen andere Zuidoost-Aziatische naties. Die op zichzelf natuurlijk net zo goed producten van de menselijke verbeelding zijn.

Wang, de verdwenen gastarbeider, is een slachtoffer van een idee dat we neoliberalisme noemen. Toch laat de film zich niet tot maatschappelijke aanklacht reduceren, omdat de effecten van dat idee minstens even belangrijk zijn. Eenzaamheid en vervreemding bouwen hun dromen, tot we niet meer weten waar de film z’n permanente limbo-staat uitkomt en de werkelijkheid instapt. A Land Imagined heeft zo lak aan conventies van plot en suspense, en dat is ook direct bij uitstek de reden dat verkeerde verwachtingen een kijkbeurt de das om kunnen doen. Het gaat er bij A Land Imagined niet om dat je de puzzel oplost, maar dat je inziet hoe Hua filmtaal inzet om een ontwricht beeld van Singapore te schetsen. Alleen in een spookland kun je immers uit je eigen leven verdwijnen.